(Zawgyi)
အင္ဆူလင္သည္ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါ မရွိသည့္ပုံမွန္လူမ်ားတြင္ တစ္ေန႔စာ ရွိသင့္ေသာအင္ဆူလင္ပမာဏကိုမုန႔္ခ်ိဳအိတ္(Pancreas) အဂၤါမွ ထုတ္ေပးသည္။ အစာစားၿပီးခ်ိန္ ေသြးထဲတြင္ သၾကားဓါတ္ျမင့္တက္လာၿပီး ထိုေသြးထဲမွ သၾကားဓါတ္ကို ေလွ်႕ာခ်ေပးႏိုင္ရန္ ပန္ကရိယ ေခၚ မုန႔္ခ်ိဳအိတ္သည္ အင္ဆူလင္ပမာဏကို အေျခခံပမာဏထက္ပိုၿပီးထုတ္ေပးရသည္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ သင့္ခႏၶာကိုယ္သည္ အင္ဆူလင္ကိုလုံေလာက္စြာ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ျခင္းသို႔မဟုတ္ သင့္ေလ်ာ္စြာ အသုံးျပဳႏိုင္ျခင္းမရွိေတာ့ပါ။ထိုအခါ ေသြးထဲရွိအခ်ိဳဓါတ္ကို ထိန္းေပးႏိုင္ျခင္းမရွိေတာ့ပါ။ထိုအခါဆီးခ်ိဳအတြက္ေသာက္ေဆးသို႔မဟုတ္ ထိုုးေဆး(insulin) တို႔ႏွင့္ ျပန္ထိန္းရသည္။
အင္ဆူလင္ထိုးေဆးအမ်ိဳးအစား ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါသလဲ။
ေဆးအာနိသင္ကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ သက္ေရာက္မႈရွိသည့္ အင္ဆူလင္အမ်ိဳးအစား(eg Insulatard, Levemir)ဒီအမ်ိဳးအစားသည္ တစ္ေန႔လွ်င္ နာရီ၂၀ မွ ၂၄နာရီအတြင္း အာနိသင္ေပးၿပီး ပုံမွန္လိုအပ္ေသာအင္ဆူလင္ပမာဏအတိုင္း ေန႔ေရာညပါ အလုပ္လုပ္ေပးသည္။
ေဆးအာနိသင္ကို လွ်င္ျမန္စြာသက္ေရာက္မႈရွိသည့္ အင္ဆူလင္ အမ်ိဳးအစား(eg Actrapid, NovoRapid)ဒီအမ်ိဳးအစားသည္ အစာစားၿပီးခ်ိန္တြင္ ေသြး တြင္းအခ်ိဳဓါတ္က်ဆင္းေစရန္ ထိုးရေသာအင္ဆူလင္အမ်ိဴးအစားျဖစ္သည္။ေဆးထိုးၿပီး အၾကမ္းအားျဖင့္ (၃နာရီမွ ၅နာရီၾကား)တြင္အာနိသင္ရရွိႏိုင္သည္။
အာနိသင္ႏွစ္မ်ိဳးစလုံး(အစာမစားမီႏွင့္အစာစားၿပီး သၾကားဓါတ္ထိန္းရန္)ရရွိေစရန္အတြက္အသင့္ေရာစပ္ၿပီးသား အင္ဆူလင္အမ်ိဳးအစား
(eg Mixtard 30, NovoMix)ဒီအမ်ိဳးအစား အင္ဆူလင္ထိုးေဆးသည္ တစ္ေန႔လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္မွသုံးႀကိမ္ခန႔္အထိထိုးရေလ့ရွိသည္။ပုံမွန္ထြက္ရွိေသာအင္ဆူလင္ ပမာဏႏွင့္ အစာစားၿပီးခ်ိန္တြင္ထြက္ရွိေသာ အင္ဆူလင္ပမာဏ အစြမ္းႏွစ္မ်ိဳးလုံးကိုရရွိေစႏိုင္သည္။
တစ္ေန႔ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ထိုးရမလဲ ဘာအမ်ိဳးအစားထိုးရမလဲ။
ဒါကေတာ့ သင့္ရဲ႕ဆီးခ်ိဳအထူးကု ဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ဖို႔လိုပါတယ္။ လူနာမ်ားရဲ႕စားေသာက္ေနထိုင္မႈပုံစံေပၚမူတည္ပီး ထိုးရမည့္အင္ဆူလင္ အမ်ိဴးအစား ကြဲျပားမႈရွိႏိုင္သလို ထိုးရမည့္အႀကိမ္အေရအတြက္မွာလည္း တစ္ႀကိမ္ မွငါးႀကိမ္အထိရွိႏိုင္ပါသည္။
အင္ဆူလင္ကိုဘယ္လိုထိုးရမလဲ
ေဆးပုလင္းနဲ႔ ေဆးထိုးႁပြန္ /အပ္မ်ားကို ယေန႔ေခတ္တြင္အသုံးနည္းလာၾကပါသည္။အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အင္ဆူလင္ ထည့္၍ ထိုးရသည့္ ေဘာလ္ပင္ပုံစံေဆးထိုးကိရိယာမ်ား ေပၚလာေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အင္ဆူလင္ ထည့္၍ ထိုးရသည့္ ေဘာလ္ပင္ပုံစံေဆးထိုးကိရိယာမ်ား သည္ ဆီးခ်ိဳေဝဒနာရွင္မ်ား မိမိဘာသာထိုးရသည့္အခါတြင္လြယ္ကူေအာင္တီထြင္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ထိုကိရိယာအတြင္းသို႔ သင္ထိုးရမည့္ အင္ဆူလင္အမ်ိဳးအစားထည့္ထားသည့္ေဆးဗူး(cartridge)အားအရင္ထည့္ရပါမည္။သင္သုံးၿပီး ေဆးမ်ားကုန္သြားသည့္အခါ(ပုံမွန္အားျဖင့္ တစ္လၾကာပီးေနာက္) တြင္ထိုကိရိယာအားလႊင့္ပစ္ပီး ေနာက္အသစ္တစ္ေခ်ာင္းထပ္သုံးရပါမယ္။
အင္ဆူလင္ထိုးေဆးကို အေရျပားေအာက္အဆီျပင္ထဲသို႔ထိုးသြင္းရျခင္းျဖစ္သည္။(တခ်ိဳ႕ေတြထင္သလို ေသြးေၾကာထဲထိုးရတာမဟုတ္ပါ) အင္ဆူလင္ထိုးရန္အေကာင္းဆုံးေနရာမ်ားမွာ ဗိုက္ေခါက္ သို႔မဟုတ္ ေပါင္သားအေရွ႕ဘက္အဆီမ်ားသည့္ေနရာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။တစ္ေနရာတည္းကို ခဏခဏ မထိုးမိပါေစႏွင့္။ေနရာတစ္ခုတည္းကို ခဏခဏထိုးပါက အဆီက်ိတ္အဆီခဲ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ၿပီး ထိုအဆီခဲ အဆီက်ိတ္မ်ားသည္ ထိုးလိုက္ေသာအင္ဆူလင္ရဲ႕အာနိသင္ကိုေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါသည္။
အင္ဆူလင္ေဆးကိုဘယ္လိုထားသိုသိမ္းဆည္းရမလဲ
အသုံးမျပဳခင္ သိမ္းဆည္းထားသိုျခင္း
ေရခဲေသတၱာ ထဲတြင္ အပူခ်ိန္ ၂ ဒီဂရီဆဲလ္ဆီးယပ္ ႏွင့္ ၈ ဒီဂရီဆဲလ္ဆီးယပ္ ၾကားတြင္ သိမ္းဆည္းပါ
ေရခဲေသတၱာထဲရွိ ေရခဲေသာအခန္းတြင္ မထည့္ရခရီးသြားသည့္အခါ အပိုယူေဆာင္သြားရမည့္ အင္ဆူလင္ထိုးေဆးပုလင္းမ်ားကို ေရခဲဗူး သို႔မဟုတ္
ေလလုံသည့္ ဓါတ္ဗူးမ်ားျဖင့္ သယ္သြားပါ။
အသုံးျပဳေနစဥ္ သိမ္းဆည္းထားသိုျခင္း
အသုံးျပဳေနစဥ္ ေရခဲေသတၱာထဲတြင္ ထားရန္မလိုပါအပူခ်ိန္ ၃၀ဒီဂရီဆဲလ္ဆီးယပ္ ေအာက္ရွိေသာ အခန္းအပူခ်ိန္တြင္ သိမ္းဆည္းထားပါ အင္ဆူလင္ထိုးေဆးထုတ္လုပ္သည့္ ကုမၸဏီမ်ား အႀကံျပဳထားသည့္အတိုင္း စတင္အသုံးျပဳသည့္အခ်ိန္မွစၿပီး ေလးပတ္မွ ေျခာက္ပတ္အတြင္းသာ အသုံးျပဳပါ
အင္ဆူလင္ထည္ျ့ပီးထိုးရမည့္ ေဆးထိုးေဘာလ္ပင္ကိရိယာကို ေရခဲေသတၱာထဲတြင္သိမ္းဆည္းထားရန္မလိုေသာ္လည္းေဆးပုလင္း(Cartridge)အားေနေရာင္ျခည္နဲ႔တိုက္႐ိုက္မထိေတြ႕ေစရန္ ေဆးပုလင္းအဖုံးကိုအသုံးျပဳၿပီးတိုင္း ျပန္တပ္ေပးပါ။
ေဆာင္ရန္
မိမိထိုးရမည့္ အင္ဆူလင္အမ်ိဳးအစား ဟုတ္ မဟုတ္ဦးစြာစစ္ေဆးပါ႐ိုး႐ိုးေဆးထိုးအပ္သုံးပါက ေဆးတစ္ခါထိုးတိုင္း ေဆးထိုးအပ္အသစ္ကို လဲလွယ္အ သုံးျပဳပါေဘာလ္ပင္ပုံစံေဆးကိရိယာ သုံးပါက ေဆးတစ္ခါထိုးၿပီးတိုင္း ေဆးထိုးအပ္ကို ေဘာလ္ပင္မွ ျဖဳတ္ၿပီးသိမ္းထားျခင္းျဖင့္ ေဆးမ်ားစိမ့္ ထြက္ျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ တိက်ေသာ ေဆးပမာဏကိုရႏိုင္သည္။
ေရွာင္ရန္
အနည္၊အဖတ္ မ်ားျဖစ္ေနေသာ အင္ဆူလင္ ထိုးေဆး သို႔မဟုတ္ အေရာင္ေျပာင္းေနေသာထိုးေဆးမ်ားကို မသုံးပါနဲ႔ေနာက္ဆုံးအသုံးျပဳရမည့္ရက္စြဲထက္ေက်ာ္ေနေသာ အင္ဆူလင္ထိုးေဆးမ်ားကိုမသုံးပါနဲ႔အင္ဆူလင္ပုလင္းမ်ားကို ေနေရာင္ျခည္ျဖင့္ တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ျခင္း ခဲေအာင္ထားျခင္းအပူလြန္ကဲေသာေနရာမ်ားတြင္ထားျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ပါ
Author; Dr528
(Unicode)
အင်ဆူလင်သည်ဟော်မုန်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။
ဆီးချိုရောဂါ မရှိသည့်ပုံမှန်လူများတွင် တစ်နေ့စာ ရှိသင့်သောအင်ဆူလင်ပမာဏကိုမုန့်ချိုအိတ်(Pancreas) အင်္ဂါမှ ထုတ်ပေးသည်။ အစာစားပြီးချိန် သွေးထဲတွင် သကြားဓါတ်မြင့်တက်လာပြီး ထိုသွေးထဲမှ သကြားဓါတ်ကို လျှေ့ာချပေးနိုင်ရန် ပန်ကရိယ ခေါ် မုန့်ချိုအိတ်သည် အင်ဆူလင်ပမာဏကို အခြေခံပမာဏထက်ပိုပြီးထုတ်ပေးရသည်။ ဆီးချိုရောဂါဖြစ်လာပြီဆိုရင် သင့်ခန္ဓာကိုယ်သည် အင်ဆူလင်ကိုလုံလောက်စွာ ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းသို့မဟုတ် သင့်လျော်စွာ အသုံးပြုနိုင်ခြင်းမရှိတော့ပါ။ထိုအခါ သွေးထဲရှိအချိုဓါတ်ကို ထိန်းပေးနိုင်ခြင်းမရှိတော့ပါ။ထိုအခါဆီးချိုအတွက်သောက်ဆေးသို့မဟုတ် ထိုုးဆေး(insulin) တို့နှင့် ပြန်ထိန်းရသည်။
အင်ဆူလင်ထိုးဆေးအမျိုးအစား ဘယ်နှစ်မျိုးရှိပါသလဲ။
ဆေးအာနိသင်ကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ သက်ရောက်မှုရှိသည့် အင်ဆူလင်အမျိုးအစား(eg Insulatard, Levemir)ဒီအမျိုးအစားသည် တစ်နေ့လျှင် နာရီ၂၀ မှ ၂၄နာရီအတွင်း အာနိသင်ပေးပြီး ပုံမှန်လိုအပ်သောအင်ဆူလင်ပမာဏအတိုင်း နေ့ရောညပါ အလုပ်လုပ်ပေးသည်။
ဆေးအာနိသင်ကို လျှင်မြန်စွာသက်ရောက်မှုရှိသည့် အင်ဆူလင် အမျိုးအစား(eg Actrapid, NovoRapid)ဒီအမျိုးအစားသည် အစာစားပြီးချိန်တွင် သွေး တွင်းအချိုဓါတ်ကျဆင်းစေရန် ထိုးရသောအင်ဆူလင်အမျိူးအစားဖြစ်သည်။ဆေးထိုးပြီး အကြမ်းအားဖြင့် (၃နာရီမှ ၅နာရီကြား)တွင်အာနိသင်ရရှိနိုင်သည်။
အာနိသင်နှစ်မျိုးစလုံး(အစာမစားမီနှင့်အစာစားပြီး သကြားဓါတ်ထိန်းရန်)ရရှိစေရန်အတွက်အသင့်ရောစပ်ပြီးသား အင်ဆူလင်အမျိုးအစား
(eg Mixtard 30, NovoMix)ဒီအမျိုးအစား အင်ဆူလင်ထိုးဆေးသည် တစ်နေ့လျှင် နှစ်ကြိမ်မှသုံးကြိမ်ခန့်အထိထိုးရလေ့ရှိသည်။ပုံမှန်ထွက်ရှိသောအင်ဆူလင် ပမာဏနှင့် အစာစားပြီးချိန်တွင်ထွက်ရှိသော အင်ဆူလင်ပမာဏ အစွမ်းနှစ်မျိုးလုံးကိုရရှိစေနိုင်သည်။
တစ်နေ့ဘယ်နှစ်ကြိမ်ထိုးရမလဲ ဘာအမျိုးအစားထိုးရမလဲ။
ဒါကတော့ သင့်ရဲ့ဆီးချိုအထူးကု ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ဖို့လိုပါတယ်။ လူနာများရဲ့စားသောက်နေထိုင်မှုပုံစံပေါ်မူတည်ပီး ထိုးရမည့်အင်ဆူလင် အမျိူးအစား ကွဲပြားမှုရှိနိုင်သလို ထိုးရမည့်အကြိမ်အရေအတွက်မှာလည်း တစ်ကြိမ် မှငါးကြိမ်အထိရှိနိုင်ပါသည်။
အင်ဆူလင်ကိုဘယ်လိုထိုးရမလဲ
ဆေးပုလင်းနဲ့ ဆေးထိုးပြွန် /အပ်များကို ယနေ့ခေတ်တွင်အသုံးနည်းလာကြပါသည်။အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အင်ဆူလင် ထည့်၍ ထိုးရသည့် ဘောလ်ပင်ပုံစံဆေးထိုးကိရိယာများ ပေါ်လာသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အင်ဆူလင် ထည့်၍ ထိုးရသည့် ဘောလ်ပင်ပုံစံဆေးထိုးကိရိယာများ သည် ဆီးချိုဝေဒနာရှင်များ မိမိဘာသာထိုးရသည့်အခါတွင်လွယ်ကူအောင်တီထွင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ထိုကိရိယာအတွင်းသို့ သင်ထိုးရမည့် အင်ဆူလင်အမျိုးအစားထည့်ထားသည့်ဆေးဗူး(cartridge)အားအရင်ထည့်ရပါမည်။သင်သုံးပြီး ဆေးများကုန်သွားသည့်အခါ(ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်လကြာပီးနောက်) တွင်ထိုကိရိယာအားလွှင့်ပစ်ပီး နောက်အသစ်တစ်ချောင်းထပ်သုံးရပါမယ်။
အင်ဆူလင်ထိုးဆေးကို အရေပြားအောက်အဆီပြင်ထဲသို့ထိုးသွင်းရခြင်းဖြစ်သည်။(တချို့တွေထင်သလို သွေးကြောထဲထိုးရတာမဟုတ်ပါ) အင်ဆူလင်ထိုးရန်အကောင်းဆုံးနေရာများမှာ ဗိုက်ခေါက် သို့မဟုတ် ပေါင်သားအရှေ့ဘက်အဆီများသည့်နေရာများ ဖြစ်ပါသည်။တစ်နေရာတည်းကို ခဏခဏ မထိုးမိပါစေနှင့်။နေရာတစ်ခုတည်းကို ခဏခဏထိုးပါက အဆီကျိတ်အဆီခဲ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး ထိုအဆီခဲ အဆီကျိတ်များသည် ထိုးလိုက်သောအင်ဆူလင်ရဲ့အာနိသင်ကိုလျော့ကျစေနိုင်ပါသည်။
အင်ဆူလင်ဆေးကိုဘယ်လိုထားသိုသိမ်းဆည်းရမလဲ
အသုံးမပြုခင် သိမ်းဆည်းထားသိုခြင်း
ရေခဲသေတ္တာ ထဲတွင် အပူချိန် ၂ ဒီဂရီဆဲလ်ဆီးယပ် နှင့် ၈ ဒီဂရီဆဲလ်ဆီးယပ် ကြားတွင် သိမ်းဆည်းပါ
ရေခဲသေတ္တာထဲရှိ ရေခဲသောအခန်းတွင် မထည့်ရခရီးသွားသည့်အခါ အပိုယူဆောင်သွားရမည့် အင်ဆူလင်ထိုးဆေးပုလင်းများကို ရေခဲဗူး သို့မဟုတ်
လေလုံသည့် ဓါတ်ဗူးများဖြင့် သယ်သွားပါ။
အသုံးပြုနေစဉ် သိမ်းဆည်းထားသိုခြင်း
အသုံးပြုနေစဉ် ရေခဲသေတ္တာထဲတွင် ထားရန်မလိုပါအပူချိန် ၃၀ဒီဂရီဆဲလ်ဆီးယပ် အောက်ရှိသော အခန်းအပူချိန်တွင် သိမ်းဆည်းထားပါ အင်ဆူလင်ထိုးဆေးထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီများ အကြံပြုထားသည့်အတိုင်း စတင်အသုံးပြုသည့်အချိန်မှစပြီး လေးပတ်မှ ခြောက်ပတ်အတွင်းသာ အသုံးပြုပါ
အင်ဆူလင်ထည်ြ့ပီးထိုးရမည့် ဆေးထိုးဘောလ်ပင်ကိရိယာကို ရေခဲသေတ္တာထဲတွင်သိမ်းဆည်းထားရန်မလိုသော်လည်းဆေးပုလင်း(Cartridge)အားနေရောင်ခြည်နဲ့တိုက်ရိုက်မထိတွေ့စေရန် ဆေးပုလင်းအဖုံးကိုအသုံးပြုပြီးတိုင်း ပြန်တပ်ပေးပါ။
ဆောင်ရန်
မိမိထိုးရမည့် အင်ဆူလင်အမျိုးအစား ဟုတ် မဟုတ်ဦးစွာစစ်ဆေးပါရိုးရိုးဆေးထိုးအပ်သုံးပါက ဆေးတစ်ခါထိုးတိုင်း ဆေးထိုးအပ်အသစ်ကို လဲလှယ်အ သုံးပြုပါဘောလ်ပင်ပုံစံဆေးကိရိယာ သုံးပါက ဆေးတစ်ခါထိုးပြီးတိုင်း ဆေးထိုးအပ်ကို ဘောလ်ပင်မှ ဖြုတ်ပြီးသိမ်းထားခြင်းဖြင့် ဆေးများစိမ့် ထွက်ခြင်း မရှိတော့ဘဲ တိကျသော ဆေးပမာဏကိုရနိုင်သည်။
ရှောင်ရန်
အနည်၊အဖတ် များဖြစ်နေသော အင်ဆူလင် ထိုးဆေး သို့မဟုတ် အရောင်ပြောင်းနေသောထိုးဆေးများကို မသုံးပါနဲ့နောက်ဆုံးအသုံးပြုရမည့်ရက်စွဲထက်ကျော်နေသော အင်ဆူလင်ထိုးဆေးများကိုမသုံးပါနဲ့အင်ဆူလင်ပုလင်းများကို နေရောင်ခြည်ဖြင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်း ခဲအောင်ထားခြင်းအပူလွန်ကဲသောနေရာများတွင်ထားခြင်းများကို ရှောင်ပါ
Author; Dr528
