-အူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်သောဝေဒနာ(IBS)ဟာ အဖြစ်များတဲ့ အူလမ်းကြောင်းရောဂါလက္ခဏာစု တစ်ခုဖြစ်တယ်။အူမကြီးရဲ့ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
-ယေဘုယျအားဖြင့် သင်မကြာခဏ လေထိုးခြင်း၊ဗိုက်နာခြင်း၊ဗိုက်ကယ်ခြင်း၊လေပွခြင်း နှင့် ဝမ်းလျှောခြင်း (သို့)ဝမ်းပျက်ခြင်း (သို့) နှစ်မျိုးလုံး ဖြစ်ပေါ်ခံစားရပါလျှင် အူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာသောဝေဒနာ(IBS)ခံစားနေရတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
-၎င်းဝေဒနာဟာ နာတာရှည် အခြေအနေတစ်ခုအထိဖြစ်နိုင်ပြီး ရေရှည်ဂရုစိုက်ကုသရန်လိုအပ်နိုင်သော်လည်း အူလမ်းကြောင်းထိခိုက်ပျက်စီးခြင်း နှင့် အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်စေခြင်းတို့ မဖြစ်စေနိုင်ပါဘူး။
-လူနာ အနည်းစုကပဲဆိုးဆိုးရွားရွားလက္ခဏာပြလေ့ရှိပါတယ်။
အမျာစုကတော့ အစားအသောက်၊နေထိုင်မှုပုံစံ၊စိတ်ဖိစီးမှု ထိန်းချုပ်ခြင်းဖြင့် သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်ပါတယ်။
-ဆိုးရွားစွာခံစားရလျှင်တော့ ဆေးဖြင့်ကုသရန် နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုများလုပ်ရန် လိုအပ်ပါတယ်။
Q.IBS ဖြစ်နိုင်ခြေလက္ခဏာများ
-၆လ ထက်ပိုပြီး ဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ဗိုက်ပွခြင်း (သို့)
ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထပြောင်းနေခြင်း
-၃လအတွင်း တစ်လကို အနည်းဆုံး၃ရက်ခန့်နီးပါး မကြာခဏဗိုက်နာခြင်း၊ဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း
နှင်အတူ အောက်ပါလက္ခဏာများထဲမှအနည်းဆုံး၂ချက်နှင့်တိုက်ဆိုင်နေခြင်း
၁.ဝမ်းသွားလိုက်သည်နှင့်လက္ခဏာများသက်သာသွားခြင်း
၂.လက္ခဏာစသည်နှင့်ဝမ်းသွားသည့်အကြိမ်ပြောင်းသွားခြင်း
၃.လက္ခဏာစသည်နှင့် ဝမ်းပုံစံအနေအထားပြောင်းခြင်း
Q.အန္တရာယ်ရှိသော လက္ခဏာများ
1.အကြောင်အရင်းမရှိပဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျလာလျှင်
2.စအိုမှသွေးကျလျှင်
3.မိသားစုထဲတွင် အူလမ်းကြောင်းကင်ဆာနှင် မျိုးဥအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ဖူးလျှင်
4.အသက်၆၀နှစ်အထက်လူကြီးသူမများတွင် ၆ပတ်ထက်ပိုပြီး ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထပြောင်းလဲနေလျှင်
5.သွေးအားနည်းလျှင်
6.ဗိုက်(သို့)ဝမ်းအိမ်တွင် အလုံးအကျိတ်စမ်းမိလျှင်
7.သွေးထဲတွင်ရောင်ရမ်းမှုကိုပြသော စစ်ဆေးမှုရလာဒ်မြင့်နေလျှင်
Q.ဘယ်သူတွေပိုပြီးအူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်သောဝေဒနာ(IBS)ပိုခံစားရနိုင်တာလဲ?
-အမျိုးသမီးများ(နှစ်ဆဖြစ်နှုန်းပိုများသည်)
-အသက်၅၀အောက်(အများဆုံးမှာ အသက်၂၀ နှင့်၃၀ကြား)
-မိသားစုတွင် IBS ရှိနေသူ
-စိတ်ပူပန်မှုလွန်ကဲတတ်သူများ
-စိတ်ဓာတ်ကျနေသူများ
-လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ခံစာချက်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့်ခံရဖူးသူများ
Q.ဖြစ်စေသောအကြောင်းအရင်းများ
တိကျသေချာသောအကြောင်းအရင်းမရှိပါ။
1.အူလမ်းကြောင်းတွင်းရှိကြွက်သားလှုပ်ရှားမှု ပုံမှန်စည်းချက်အတိုင်းမရှိခြင်း
(အားကောင်းပြီးမြန်လျှင်-လေပွခြင်း၊ဗိုက်ကယ်ခြင်းနှင့်ဝမ်းလျှောခြင်း။
နှေးလျှင်-ဝမ်းချုပ်ခြင်း)
2.အူလမ်းကြောင်းအတွင်းရှိအာရုံကြောစနစ်မှ လွန်ကျူးစွာအာရုံခံသတင်းပို့ခြင်း
3.အူယောင်ခြင်း
4.အူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း
5.အူလမ်းကြောင်းအကျိုးပြုပိုးလေးများ(Microflora)အပြောင်းအလဲဖြစ်ခြင်း
Q.ပိုဆိုးစေနိုင်သောအရာများ
1.စိတ်ဖိစီးမှုများ
2.ဟော်မုန်းအခြေအနေ
(ရာသီစက်ဝန်းအနားတစ်ဝိုက်တွင်ပိုခံစားရလေ့ရှိပါတယ်)
3.အစားအသောက်များ
အချို့အစားအသောက်မျာဟာ IBS ကို ပိုဆိုးစေပါတယ်။
ယေဘုယျအားဖြင့်ရှောင်သင့်သောအစားအစာများ
*ဂျုံနှင့်လုပ်ထားသောအစာများ
*နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများ
*ကြက်သွန်နီ၊ကြက်သွန်ဖြူ
*ပဲအမျိုးမျိုး
*ပန်းဂေါ်ဖီ
*ဂတ်စ်ပါသောအချိုရည်များ
*ပျားရည်
*ပန်းသီး၊သစ်တော်သီး
*ပျားရည်
*မှို
Q.ကုသခြင်း
1.အစားအသောက်အနေအထိုင်
-မိမိနှင့်မတည့်သော ၊လက္ခဏာပိုဆိုးစေသော အစားအသောက်များကိုရှောင်ပါ။
-အချိန်မှန်မှန်စားပါ။
-ရေများများသောက်ပါ။
-အိပ်ရေဝအောင်အိပ်ပါ။
-ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုပိုလုပ်ပါ။
-စိတ်အပန်းပြေအောင်နေပါ။
-စိတ်ပူပန်မှုကိုလျော့ချပါ။
2.ဆေးဝါးများ
-ခံစားရသောလက္ခဏာ များ ၊ပြင်ထန်မှုပေါ်မူတည်ပါတယ်။
-သုံးလေ့ရှိသောဆေးများ
*အူလှုပ်ရှားမှုနှေးစေသောဆေးများ
*အူလှုပ်ရှားမှုမြန်စေသောဆေးများ
*ဝမ်းနှုတ်ဆေး
*စိတ်ပူပန်မှုလျော့ချသည့်ဆေးများ
*စိတ်ကျရောဂါသက်သာဆေးများ
*အာရုံကြောရောင်ခြင်သက်သာစေသောဆေးများ
3.အခြား
*အူလမ်းကြောင်းအကျိုးပြုပိုးလေးများပါသောဆေးများ(probiotics)
*အပ်စိုက်ကုသခြင်း
*စိတ်ပူပန်မှုလျော့ချခြင်းနည်းလမ်းများ
Dr.Yin Yin Win
M.B.,B.S (YGN)
Dip.Med.Sc(Family Medicine)
