အစစအရာရာ ကုန်စျေးနှုန်းတွေတက်လို့ ချင့်ချိန်သုံးစွဲနေကြရတဲ့ ကာလမှာ မှိုတက်တဲ့အစားအစာတွေက အိမ်ရှင်မတွေအတွက် စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုပါပဲ။ မှိုတက်နေတဲ့ အသားခြောက်တွေ၊ မှိုတက်နေတဲ့ ပေါင်မုန့်တွေကို မှိုတွေကို ခြစ်ချပြီး၊ လှီးထုတ်လိုက်ပြီး စားရင် မရဘူးလားလို့ နှမျောတသစွာနဲ့ မေးကြတာကို တွေ့နေရပါတယ်။ တချို့က တကယ်လည်း စားနေကြပါတယ်။
မှိုတက်တဲ့ အစားအစာတွေကို စားတာက လတ်တလောနဲ့ ရေရှည်မှာ ဘာပြဿနာတွေ ဖြစ်နိုင်လဲဆိုတာ သိနိုင်ဖို့ ဒီဆောင်းပါးလေးကို အဆုံးထိ ဆက်ဖတ်လိုက်ကြရအောင်နော်။
မှိုဆိုတာ ဘာလဲ?
Fungus လို့ခေါ်တဲ့ မှိုတွေဟာ အပင်တွေ၊ အသားတွေနဲ့ အစားအစာတွေမှာ ကပ်ငြိနေနိုင်ပြီး အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းနဲ့ ကြည့်မှသာ သေချာတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ မှိုအမျိုးအစားပေါင်း သုံးသိန်းကျော်ခန့် ရှိပြီး အများစုဟာ အပ်ချည်မျှင်ပုံသဏ္ဍာန် ရှိပါတယ်။ မှိုအများစုမှာ အစားအစာတွေထဲကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နေတဲ့ အမြစ်ပိုင်း (root)၊ အစားအစာတွေမှာ တွေ့ရတဲ့ ရိုးတံပိုင်း (stalk) နဲ့ ရိုးတံရဲ့အဆုံးမှာ ရှိတဲ့ မျိုးမှုန်ပိုင်း (spores) ဆိုပြီး သုံးပိုင်းပါဝင်ပါတယ်။ မျက်စိနဲ့မြင်နေရတဲ့ မှိုရဲ့အရောင်ဟာ မျိုးမှုန်တွေကြောင့် ဖြစ်ပြီး မျိုးမှုန်တွေဟာ လေ၊ ရေနဲ့ အင်းဆက်တွေကတဆင့် တစ်နေရာကနေ တစ်နေရာကို သယ်ဆောင် ရောက်ရှိသွားနိုင်ပါတယ်။
မှိုတွေကို ခြစ်ချ၊ ဖြတ်ထုတ်ပြီး စားရင် အန္တရာယ်ကင်းလား?
မျက်စိနဲ့မြင်နေရတာက မှိုရဲ့ ရိုးတံပိုင်းနဲ့ မျိုးမှုန်တွေသာ ဖြစ်ပြီး အမြစ်ပိုင်းကိုတော့ အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းနဲ့ ကြည့်မှသာ မြင်ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အမြစ်တွေဟာ နက်ရှိုင်းစွာ တွယ်ကပ်နေတတ်သလို မှိုတက်နေတဲ့ အစားအစာတွေမှာ မမြင်ရတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေလည်း ပေါက်ဖွားနေတတ်တာမို့ မှိုတက်နေရင် မစားတာက အကောင်းဆုံးပါပဲ။
မှိုတက်တဲ့ အစားအစာတွေကို စားမိတဲ့အခါ မှိုကနေ ထုတ်တဲ့ mycotoxin အဆိပ်ကြောင့်
• မူးဝေအော့အန်ပြီး ဗိုက်နာတာ
• ဝမ်းသွားတာ
• အသည်းရောဂါတွေ ဖြစ်တာ
• မှိုတွေ မကြာခဏ စားမိတဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ် အားနည်းလာပြီး ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်တာတွေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
အထူးသဖြင့် ပြောင်းဖူး၊ မြေပဲနဲ့ ငရုတ်သီးတွေမှာ တွေ့ရတတ်တဲ့ aflatoxin အဆိပ်က အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်စေပါတယ်။ မှိုပါတဲ့ ငရုတ်သီးကို ကြိတ်ထားတဲ့ ငရုတ်သီးမှုန့်တွေ၊ မှိုပါတဲ့ မြေပဲကို ကြိတ်ထားတဲ့ မြေပဲဆီတွေ စားသုံးမိရင် အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ များပါတယ်။
မှိုမတက်အောင် ဘယ်လို ကာကွယ်မလဲ?
• အစားအစာတွေကို ပမာဏ နည်းနည်းပဲ ဝယ်ယူပြီး မြန်မြန်စားသုံးတာက မှိုတက်ချိန် မရှိအောင် ကာကွယ်ပေးမှာပါ။
• ချက်ပြီးတဲ့ အစားအစာတွေ၊ လှီးဖြတ်ပြီးသား သစ်သီးတွေ၊ ဟင်းရွက်တွေကို ဖုံးအုပ်ထားတဲ့အခါ လေထုထဲကနဲ့ အင်းဆက်တွေက တဆင့် ရောက်ရှိလာမယ့် မှိုတွေကို တားဆီးရာ ရောက်ပါတယ်။
• စည်သွပ်ဘူးတွေကို ဖွင့်ပြီးတဲ့အခါ အဖုံးအအုပ်ရှိတဲ့ ခွက်ထဲကို ပြောင်းထည့်ပြီး ရေခဲသေတ္တာထဲ ထည့်ထားပါ။ ဖွင့်ပြီးသား စည်သွပ်ဘူးတွေကို အခန်းအပူချိန်မှာ ၂ နာရီထက် ပိုပြီးမထားသင့်ပါဘူး။ ရေခဲသေတ္တာထဲထည့်ပြီးရင် ၃-၄ ရက်အတွင်း ကုန်အောင် စားသင့်ပါတယ်။
• ရေခဲသေတ္တာကို လစဉ်သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။ Baking soda ကို ရေနဲ့ဖျော်ပြီး အဝတ်နဲ့စွတ်ကာ ရေခဲသေတ္တာကို တိုက်ပေးပြီး အခြောက်ခံထားပါ။
• မှိုတွေပါနေနိုင်တဲ့ ငရုတ်သီးမှုန့်နဲ့ မြေပဲ စတာတွေကို သတိထားပြီး စားသုံးပါ။ မှိုပါ၊မပါ မသေချာရင် လျော့စားတာ သို့မဟုတ် ရှောင်ကြဉ်တာက အကောင်းဆုံးပါ။
• မှိုဟာ စိုစွတ်ပြီး ပျော့တဲ့ အစားအစာတွေ၊ အငန်ဓာတ်များတဲ့ အစားအစာတွေမှာ ပေါက်ဖွားလွယ်ပြီး အောက်ဆီဂျင် ရှိနေသရွေ့ ရှင်သန်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လေစုပ်အိတ်ပိတ်တွေနဲ့ ထည့်ထားတဲ့ အစားအစာတွေက မှိုတက်ဖို့ အလားအလာ ပိုနည်းပါတယ်။
မှိုတက်နေတဲ့ အစားအစာတွေကို နမ်းရှူကြည့်ခြင်း မလုပ်ရပါဘူး။ နမ်းလိုက်ရှူလိုက်တဲ့အခါ မှိုတွေက အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲကို ဝင်ရောက်သွားပြီး ဓာတ်မတည့်တာ၊ ရင်ကြပ်ရောဂါရှိရင် ပိုဆိုးလာတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မှိုတက်နေတဲ့ အစားအစာကို စက္ကူ သို့မဟုတ် ပလတ်စတစ်နဲ့ သေချာလုံအောင် ထုပ်ပြီးမှ ကလေးတွေနဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေ လက်လှမ်းမမီတဲ့ နေရာမှာ စွန့်ပစ်သင့်ပါတယ်။
မှိုတက်နေတဲ့ အစားအစာတွေကို ပစ်လိုက်တာက နှမြောစရာကောင်းပေမယ့် ကျန်းမာရေးနဲ့ အသက်က ပိုပြီး အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါကြောင့် မှိုမတက်အောင် ဂရုတစိုက် ကာကွယ်သင့်သလို မှိုတက်နေတဲ့ အစားအစာတွေကို စားသုံးခြင်းမှလည်း ရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြင့် ကျန်းမာတဲ့ ဘဝကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်ကြပါစေ။
Author: Dr.Yee Mon
