ေခြးကိုက္ခံရလွ်င္
ဒီရက္ပိုင္း ေဆး႐ုံမွာ ေခြးကိုက္ခံရတာ မ်ားမ်ားေတြ႕လာရပါတယ္ ၊ နဂိုက မရွိတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး နဂိုကလည္း ရွိပါတယ္။ ပထမဆုံးေျပာခ်င္တာက အေရးႀကီဆုံးက အကိုက္မခံရေအာင္ေနဖို႔ပါ၊ အကိုက္ခံရၿပီဆိုရင္ ေတာ့ ေဆး႐ုံ ေဆးခန္းကို ေစာေစာလာၿပီး ေဆးကုသမႈခံယူရပါတယ္။ ဒဏ္ရာ အတိမ္အနက္ အေသးအႀကီး ေသြးထြက္ မထြက္ ေပၚမူတည္ၿပီး ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆး ထိုးတာ၊ ေခြး႐ူးျပန္ကာကြယ္ေဆးထိုးတာေတြ လုပ္ရပါတယ္။
ပထမဆုံး ေခြးကိုက္ခံရၿပီဆိုရင္ အနာကို သန႔္စင္ေအာင္ ေရေဆးရပါမယ္။ အနာကို သဲမႈန႔္ ဖုန္မႈန႔္ေတြ မဝင္ေအာင္ ထားရပါမယ္ လိုအပ္ရင္ ပတ္တီးစည္းပါ။ ၿပီးရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးခန္း ေဆး႐ုံကိုသြားပါ၊ ဆရာဝန္နဲ႔ျပၿပီး ၫႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္း ေဆးကုသမႈခံယူပါ။ ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆးက အခုလက္ရွိ အခ်ိန္မွာ full course ကာကြယ္ေဆး ေဆးထိုးထားတာ မရွိသေလာက္ ရွားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရင္ တစ္ေခါက္ေတာ့ ျပန္ထိုးၾကရပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ေခြး႐ူျပန္ကာကြယ္ေဆး rabies vaccine က အခု အစိုးရေဆး႐ုံေတြမွာ အလကားနီးပါး ထိုးေပးေနပါတယ္။ မေစာင့္ခ်င္ဘူး အျပင္ေဆး႐ုံ ေဆးခန္းမွာပဲ ထိုးမယ္ဆိုလည္း ရပါတယ္။ cold chain လိုအပ္တဲ့ အပူခ်ိန္မွာ ထားဖို႔ေတာ့ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး vaccine ထိုးမယ္ဆိုရင္လည္း ၫႊန္ၾကားတဲ့ ေန႔ရက္ အခ်ိန္တိုင္းလာေရာက္ ထိုးဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ တစ္ေနရာနဲ႔ တစ္ေနရာ ေဆးထိုးပုံ schedule မတူႏိုင္ပါဘူး။
အခု လက္ရွိ အသုံး အမ်ားဆုံး အသုံးျပဳ တာက Thai Red Cross regeme (day 0,3,7,28) ,Zagreb regeme (day 0,7,21) post- exposure prophylaxis ေတြရွိပါတယ္။ ေဆး႐ုံ အလိုက္ အဆင္ေျပတဲ့ ပုံစံ နဲ႔ ထိုးၾကပါတယ္။ course တစ္ခုလုံး အျပည့္ထိုးၿပီးသားဆိုရင္ တစ္ႏွစ္အတြင္းထပ္အကိုက္ခံရရင္ booster 2 ႀကိမ္ (day 0,3 ) ပဲထိုးရေတာ့မွာပါ။
လူနာရဲ႕ဒဏ္ရာေပၚမူတည္ၿပီ လိုအပ္ရင္ ေခြး႐ူးျပန္အတြက္ immunoglobulin ထိုးဖို႔လိုရင္ ထိုးေပးမွာပါ။ ေခြးကိုက္ခံရတဲ့ လူနာအတြက္ သုံးျပဳေပးရတယ့္ စားရိတ္က အေတာ္ေလးမ်ားပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ေခြးကိုက္မခံရေအာင္ ေရွာင္ႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။
Dr. Lynn
ခွေးကိုက်ခံရလျှင်
ဒီရက်ပိုင်း ဆေးရုံမှာ ခွေးကိုက်ခံရတာ များများတွေ့လာရပါတယ် ၊ နဂိုက မရှိတာတော့ မဟုတ်ဘူး နဂိုကလည်း ရှိပါတယ်။ ပထမဆုံးပြောချင်တာက အရေးကြီဆုံးက အကိုက်မခံရအောင်နေဖို့ပါ၊ အကိုက်ခံရပြီဆိုရင် တော့ ဆေးရုံ ဆေးခန်းကို စောစောလာပြီး ဆေးကုသမှုခံယူရပါတယ်။ ဒဏ်ရာ အတိမ်အနက် အသေးအကြီး သွေးထွက် မထွက် ပေါ်မူတည်ပြီး မေးခိုင်ကာကွယ်ဆေး ထိုးတာ၊ ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးထိုးတာတွေ လုပ်ရပါတယ်။
ပထမဆုံး ခွေးကိုက်ခံရပြီဆိုရင် အနာကို သန့်စင်အောင် ရေဆေးရပါမယ်။ အနာကို သဲမှုန့် ဖုန်မှုန့်တွေ မဝင်အောင် ထားရပါမယ် လိုအပ်ရင် ပတ်တီးစည်းပါ။ ပြီးရင် နီးစပ်ရာ ဆေးခန်း ဆေးရုံကိုသွားပါ၊ ဆရာဝန်နဲ့ပြပြီး ညွှန်ကြားချက် အတိုင်း ဆေးကုသမှုခံယူပါ။ မေးခိုင်ကာကွယ်ဆေးက အခုလက်ရှိ အချိန်မှာ full course ကာကွယ်ဆေး ဆေးထိုးထားတာ မရှိသလောက် ရှားပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရင် တစ်ခေါက်တော့ ပြန်ထိုးကြရပါတယ်။
နောက်ပြီး ခွေးရူပြန်ကာကွယ်ဆေး rabies vaccine က အခု အစိုးရဆေးရုံတွေမှာ အလကားနီးပါး ထိုးပေးနေပါတယ်။ မစောင့်ချင်ဘူး အပြင်ဆေးရုံ ဆေးခန်းမှာပဲ ထိုးမယ်ဆိုလည်း ရပါတယ်။ cold chain လိုအပ်တဲ့ အပူချိန်မှာ ထားဖို့တော့ အရေးကြီးပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေး vaccine ထိုးမယ်ဆိုရင်လည်း ညွှန်ကြားတဲ့ နေ့ရက် အချိန်တိုင်းလာရောက် ထိုးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ တစ်နေရာနဲ့ တစ်နေရာ ဆေးထိုးပုံ schedule မတူနိုင်ပါဘူး။
အခု လက်ရှိ အသုံး အများဆုံး အသုံးပြု တာက Thai Red Cross regeme (day 0,3,7,28) ,Zagreb regeme (day 0,7,21) post- exposure prophylaxis တွေရှိပါတယ်။ ဆေးရုံ အလိုက် အဆင်ပြေတဲ့ ပုံစံ နဲ့ ထိုးကြပါတယ်။ course တစ်ခုလုံး အပြည့်ထိုးပြီးသားဆိုရင် တစ်နှစ်အတွင်းထပ်အကိုက်ခံရရင် booster 2 ကြိမ် (day 0,3 ) ပဲထိုးရတော့မှာပါ။
လူနာရဲ့ဒဏ်ရာပေါ်မူတည်ပြီ လိုအပ်ရင် ခွေးရူးပြန်အတွက် immunoglobulin ထိုးဖို့လိုရင် ထိုးပေးမှာပါ။ ခွေးကိုက်ခံရတဲ့ လူနာအတွက် သုံးပြုပေးရတယ့် စားရိတ်က အတော်လေးများပါတယ်။ အဓိက ကတော့ ခွေးကိုက်မခံရအောင် ရှောင်နိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါပဲ။
Dr. Lynn
