`ေရကူးမယ္ ေရကူးမယ္ ေႏြရာသီပူအိုက္လြန္းလို႔ ေရကူးမယ္ ႀကဳံးဝါးေပ်ာ္႐ႊင္တက္ႂကြသူမ်ားလည္း Ondr ပရိသတ္ႀကီးထဲမွာ ရွိၾကမွာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္မ်ားဆီသို႔ ခရီးထြက္ရင္း ဗဟုသုတရွာေဖြသူမ်ားလည္း ရွိၾကမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ လက္တို႔ၿပီးေတာ့ ေျပာျပလိုက္ပါမယ္။
ယခုလက္ရွိ ကမ္း႐ိုးတန္ၿမိဳ႕ေတြမွာ လက္ရွိအျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါအေၾကာင္းပါ။ ခ်စ္ဖို႔ေကာင္းတဲ့ စားေကာင္းတဲ့ဆိုတဲ ခ႐ုေလးေတြေၾကာင့္ ကူးစက္ေရာဂါ စျဖစ္ပါတယ္။ Schistosomes လို႔ေခၚတဲ့ ကပ္ပါးေကာင္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ(schistomiasis) ျဖစ္ပါတယ္။
(1)ကူးစက္ပုံ
ခ႐ုေလးေတြမွ ကပ္ပါးေကာင္သားေလာင္းသည္ ေရထဲမွတဆင့္ လူအေရျပားမွတဆင့္ တိုက္႐ိုက္ကူးစက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရထဲတြင္ ၄၈နာရီခန႔္ အသက္ရွင္ေနႏိုင္ပါတယ္။အဆိုပါ ေရာဂါရွိသူရဲ႕ မစင္/ဆီးတို႔ရွိ ကပ္ပါးဥမ်ားေၾကာင့္လည္း ေရထဲတြင္ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။Schistosoma အေကာင္သည္ မသန႔္ရွင္းေသာေရခ်ိဳးသူမ်ား၊ ေလ်ာ္ဖြတ္သူမ်ားႏွင့္ ေရကူးသူမ်ားရဲ႕ အေရျပားကို ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္ကူးစက္ေလ့ရွိပါတယ္။
သင့္ကိုယ္ထဲတြင္ သားေလာင္းသည္ အေကာင္ႀကီးလာၿပီ ေသြးေၾကာထဲေရာက္ကာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားျဖစ္ေစပါတယ္။ အခ်ိဳ႕မွာ မစင္၊ဆီးမွတဆင့္ အျခားသူမ်ားကို ကူးတတ္ပါတယ္။ လူရဲ႕အသားထဲတြင္ ကပ္ပါးေကာင္သည္ ကပ္ညႇိကာ ကိုယ္ခံအားစနစ္ႏွင့္ ကိုယ္အဂၤါမ်ားကို ေရာဂါ ျဖစ္ေစပါတယ္။
(2)ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ကပ္ပါးေကာင္ရဲ႕ ဥမ်ားေၾကာင့္ ခံစားရႏိုင္ေသာ လကၡဏာမ်ားမွာ
-ကူးစက္ၿပီးေနာက္ အစပိုင္းတြင္ ယားယံ၊ အဖုအဖိန႔္ထ၊ ခ်မ္းတုန္ဖ်ား၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ႂကြက္သားနာက်င္ ကိုက္ခဲတတ္ပါတယ္။
ကူးစက္မႈ ထပ္တလဲလဲ ခံစားရေသာ လူနာမ်ားတြင္
-အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္း ကပ္ညႇိပါက ဗိုက္နာျခင္း၊ ဝမ္းေလ်ာျခင္းႏွင့္ ဝမ္းထဲေသြးပါျခင္းစသည္တို႔ကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
-အသည္းႀကီးျခင္းႏွင့္ ေဘလုံးႀကီးကာ ေရဖ်ဥ္းစြဲျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
-ဆီးထဲေသြးပါျခင္းႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ဆီးျခင္းထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
-ေနာက္ဆုံးတြင္ ဆီးအိမ္ကင္ဆာထိ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုး႐ြားႏိုင္ပါတယ္။
-အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနျဖင့္ မိန္းမကိုယ္အနာျဖစ္ျခင္၊ ေသြးထြက္ျခင္း၊ လိင္ဆက္ဆံလွ်င္နာက်င္ျခင္း အဖုေပါက္ျခင္း စသည္တို႔ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
အဆိုပါ ကပ္ပါးေကာင္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာေရာဂါသည္ နာတာရွည္အသြင္ျဖစ္ကာ ကေလးမရသည္အထိ ဆိုး႐ြားႏိုင္ပါတယ္။
အဆိုပါေရာဂါ ကူးစက္ခံရပါက လူတေယာက္အတြက္ က်န္းမာေရးေရာ စီးပြားေရးပါ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ နာတာရွည္အျဖစ္ ကူးေျပာင္းႏိုင္ေသာေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ လုပ္ကိုင္စြမ္းထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ေသခ်ာကုသပါက ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေသာ္လည္း လူႀကီးမ်ားတြင္မူ အဆိုပါ ကပ္ပါးကူးစက္ခံရမွန္း ေသခ်ာရွာေဖြႏိုင္စြမ္းမရွိေသာ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ဆီးသူမ်ား၊ ဆီးအိမ္ကင္ဆာျဖစ္သူမ်ား၊ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္သူမ်ား ရွိႏိုင္ပါတယ္။
(3)ေရာဂါရွာေဖြမႈ အေနျဖင့္ ကပ္ပါးဥမ်ားကို မစင္ႏွင့္ဆီးထဲတြင္ ရွာေဖြႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးႏွင့္ဆီးထဲတြင္ ကပ္ပါးေကာင္ရဲ႕ Antibodies ႏွင့္ antigen ကို ရွာေဖြႏိုင္ပါတယ္။
ကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ ကုသျခင္း
ကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ရန္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေသာသူမ်ားကို ကုသျခင္း၊ အိမ္သာ၊ ေရႏွင့္ တကိုယ္ေရသန႔္ရွင္းမႈအေလးထားျခင္း၊ ပညာေပးျခင္းႏွင့္ ခ႐ုမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း စသည့္နည္းမ်ာျဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ မသန႔္ရွင္းေသာေရ ေသာက္သုံးျခင္း၊ သုံးစြဲ ျခင္း၊ ေရကူးျခင္း ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
အဆိုပါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေသာေဒသတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားကို ႏွစ္စဥ္ေစာင့္ၾကည့္ကုသျခင္း ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ကူးစက္မႈ ခံယူရပါက အျမန္ဆုံးထိေရာက္ေသာ ေဆးဝါးနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။
Author : Dr. ျပည့္ရွင္း
`ရေကူးမယ် ရေကူးမယ် နွေရာသီပူအိုက်လွန်းလို့ ရေကူးမယ် ကြုံးဝါးပျော်ရွှင်တက်ကြွသူများလည်း Ondr ပရိသတ်ကြီးထဲမှာ ရှိကြမှာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ မြစ်ချောင်းအင်းအိုင်များဆီသို့ ခရီးထွက်ရင်း ဗဟုသုတရှာဖွေသူများလည်း ရှိကြမှာပါ။ ဒါကြောင့် လက်တို့ပြီးတော့ ပြောပြလိုက်ပါမယ်။
ယခုလက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်မြို့တွေမှာ လက်ရှိအဖြစ်များတဲ့ ရောဂါအကြောင်းပါ။ ချစ်ဖို့ကောင်းတဲ့ စားကောင်းတဲ့ဆိုတဲ ခရုလေးတွေကြောင့် ကူးစက်ရောဂါ စဖြစ်ပါတယ်။ Schistosomes လို့ခေါ်တဲ့ ကပ်ပါးကောင်ကြောင့် ဖြစ်တဲ့ရောဂါ(schistomiasis) ဖြစ်ပါတယ်။
(1)ကူးစက်ပုံ
ခရုလေးတွေမှ ကပ်ပါးကောင်သားလောင်းသည် ရေထဲမှတဆင့် လူအရေပြားမှတဆင့် တိုက်ရိုက်ကူးစက်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ရေထဲတွင် ၄၈နာရီခန့် အသက်ရှင်နေနိုင်ပါတယ်။အဆိုပါ ရောဂါရှိသူရဲ့ မစင်/ဆီးတို့ရှိ ကပ်ပါးဥများကြောင့်လည်း ရေထဲတွင် ရှိနေနိုင်ပါတယ်။Schistosoma အကောင်သည် မသန့်ရှင်းသောရေချိုးသူများ၊ လျော်ဖွတ်သူများနှင့် ရေကူးသူများရဲ့ အရေပြားကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ကူးစက်လေ့ရှိပါတယ်။
သင့်ကိုယ်ထဲတွင် သားလောင်းသည် အကောင်ကြီးလာပြီ သွေးကြောထဲရောက်ကာ ရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်စေပါတယ်။ အချို့မှာ မစင်၊ဆီးမှတဆင့် အခြားသူများကို ကူးတတ်ပါတယ်။ လူရဲ့အသားထဲတွင် ကပ်ပါးကောင်သည် ကပ်ညှိကာ ကိုယ်ခံအားစနစ်နှင့် ကိုယ်အင်္ဂါများကို ရောဂါ ဖြစ်စေပါတယ်။
(2)ရောဂါလက္ခဏာများ
ကပ်ပါးကောင်ရဲ့ ဥများကြောင့် ခံစားရနိုင်သော လက္ခဏာများမှာ
-ကူးစက်ပြီးနောက် အစပိုင်းတွင် ယားယံ၊ အဖုအဖိန့်ထ၊ ချမ်းတုန်ဖျား၊ ချောင်းဆိုး၊ကြွက်သားနာကျင် ကိုက်ခဲတတ်ပါတယ်။
ကူးစက်မှု ထပ်တလဲလဲ ခံစားရသော လူနာများတွင်
-အူလမ်းကြောင်းအတွင်း ကပ်ညှိပါက ဗိုက်နာခြင်း၊ ဝမ်းလျောခြင်းနှင့် ဝမ်းထဲသွေးပါခြင်းစသည်တို့ကို ခံစားရနိုင်ပါတယ်။
-အသည်းကြီးခြင်းနှင့် ဘေလုံးကြီးကာ ရေဖျဉ်းစွဲခြင်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
-ဆီးထဲသွေးပါခြင်းနှင့် ကျောက်ကပ်ပျက်ဆီးခြင်းထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
-နောက်ဆုံးတွင် ဆီးအိမ်ကင်ဆာထိ နောက်ဆက်တွဲဆိုးရွားနိုင်ပါတယ်။
-အမျိုးသမီးများအနေဖြင့် မိန်းမကိုယ်အနာဖြစ်ခြင်၊ သွေးထွက်ခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံလျှင်နာကျင်ခြင်း အဖုပေါက်ခြင်း စသည်တို့ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။
အဆိုပါ ကပ်ပါးကောင်ကြောင့် ဖြစ်သောရောဂါသည် နာတာရှည်အသွင်ဖြစ်ကာ ကလေးမရသည်အထိ ဆိုးရွားနိုင်ပါတယ်။
အဆိုပါရောဂါ ကူးစက်ခံရပါက လူတယောက်အတွက် ကျန်းမာရေးရော စီးပွားရေးပါ ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။ နာတာရှည်အဖြစ် ကူးပြောင်းနိုင်သောကြောင့် လူတစ်ယောက်ရဲ့ လုပ်ကိုင်စွမ်းထိခိုက်တတ်ပါတယ်။ ကလေးငယ်များတွင် သေချာကုသပါက ပျောက်ကင်းနိုင်သော်လည်း လူကြီးများတွင်မူ အဆိုပါ ကပ်ပါးကူးစက်ခံရမှန်း သေချာရှာဖွေနိုင်စွမ်းမရှိသော အသည်း၊ ကျောက်ကပ်ပျက်ဆီးသူများ၊ ဆီးအိမ်ကင်ဆာဖြစ်သူများ၊ သားအိမ်ပြင်ပသန္ဓေတည်သူများ ရှိနိုင်ပါတယ်။
(3)ရောဂါရှာဖွေမှု အနေဖြင့် ကပ်ပါးဥများကို မစင်နှင့်ဆီးထဲတွင် ရှာဖွေနိုင်ပါတယ်။ သွေးနှင့်ဆီးထဲတွင် ကပ်ပါးကောင်ရဲ့ Antibodies နှင့် antigen ကို ရှာဖွေနိုင်ပါတယ်။
ကာကွယ်ခြင်းနှင့် ကုသခြင်း
ကူးစက်မှုကို ကာကွယ်ရန် ဖြစ်ပွားနိုင်သောသူများကို ကုသခြင်း၊ အိမ်သာ၊ ရေနှင့် တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမှုအလေးထားခြင်း၊ ပညာပေးခြင်းနှင့် ခရုများကို ထိန်းချုပ်ခြင်း စသည့်နည်းမျာဖြင့် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ မသန့်ရှင်းသောရေ သောက်သုံးခြင်း၊ သုံးစွဲ ခြင်း၊ ရေကူးခြင်း ရှောင်ကြဉ်ပါ။
အဆိုပါ ဖြစ်ပွားနိုင်သောဒေသတွင် နေထိုင်သူများကို နှစ်စဉ်စောင့်ကြည့်ကုသခြင်း ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ ကူးစက်မှု ခံယူရပါက အမြန်ဆုံးထိရောက်သော ဆေးဝါးနည်းလမ်းများဖြင့် ကုသမှု ခံယူသင့်ပါတယ်။
Author : Dr. ပြည့်ရှင်း
