လိင္လမ္းေရယံု အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ
လိင္လမ္း ေရယံုဆိုတာဘာလဲ?
-လိင္လမ္းေရယံုဆိုတာ လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ နာက်င္ေစေသာ ေရယံုဖုေလးမ်ား ေပါက္ေစတတ္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး WHO စစ္တမ္းမ်ား အရ အသက္ ၁၄ မွ ၄၉ ႏွစ္ရွိေသာ လူမ်ား၏ ၁၆ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ လိင္လမ္းေရယံုျဖစ္ပြားေနေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။
-လိင္လမ္းေရယံု ျဖစ္ေစေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ HSV-1 ႏွင့္ HSV-2 တို႔ုျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါဗိုင္းရပ္စ္မ်ားမွာ ခႏၲာကိုယ္ရွိ အက်ိအခၽြဲ အလႊာ (လိင္အဂၤါ၊ ႏွာေခါင္း ႏွင့္ ပါးစပ္) မွတဆင့္ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။
-HSV-1 ႏွင့္ HSV-2 ကို ေရာဂါရွိသူ၏
- တံေတြး
- သုတ္ရည္ ႏွင့္
- မိန္းမကိုယ္ အစရွိေသာ ခႏၲာကိုယ္မွထြက္ေသာ အရည္မ်ားတြင္ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။
ဘယ္လိုကူးစက္တတ္လဲ?
-ေရာဂါရွိသူ အသံုးျပဳထားေသာ ပစၥည္းအားကိုင္တြယ္ျခင္း၊ တပါတ္အတူသံုးျခင္း စသည့္နည္းမ်ားျဖင့္မကူးစက္ႏိုင္ပါ။ အဓိကအားျဖင့္ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။
- အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံျခင္း
- ပါးစပ္ျဖင့္ဆက္ဆံေပးျခင္း
- လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရးပစၥည္းမ်ားအားအတူမွ်သံုးျခင္း တို႔ျဖင့္ကူးႏိုင္သည့္ အျပင္ ေရာဂါရွိသူ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မွာ ေမြးဖြားစဥ္ အနာေပါက္ေနပါက ကေလးအားကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။
ဘယ္လိုေရာဂါလကၡဏာေတြျပတတ္လဲ?
ေရာဂါလကၡဏာျပရန္ ၂ ရက္မွ လပိုင္း အထိၾကာတတ္ပါတယ္။
-အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ လိင္အဂၤါ၊ ကပၸါယ္အိတ္ ႏွင့္ တင္ပါး တဝွိဳက္တြင္ အရည္ၾကည္ဖုမ်ားေပါက္ျခင္း
-အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ မိန္းမကိုယ္၊ စအို ႏွင့္ တင္ပါးတြင္ အရည္ၾကည္ဖု ေပါက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
-အမ်ိဳးသားေရာ အမ်ိဳးသမီး မ်ားပါျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြကေတာ့
- ပါးစပ္၊ ႏႈတ္ခမ္း၊ မ်က္ႏွာ ႏွင့္ အျခားေသာ ေနရာမ်ား (အထူးသျဖင့္ ေရာဂါႏွင့္ ထိေတြ႕မိေသာေနရာမ်ား) တြင္ အရည္ၾကည္ဖုမ်ားေပါက္ျခင္း
- တခါတရံ အရည္ၾကည္ဖု မေပါက္ခင္ အဆိုပါေနရာမ်ား ဦးစြာ ယားယံတတ္ျခင္း
- အရည္ၾကည္ဖု မ်ားေပါက္ၿပီး အနာျဖစ္ျခင္း
- ျပန္ရည္က်ိတ္ႀကီးျခင္း
- ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း ႏွင့္ ကိ္ုယ္လက္မ်ား နာက်င္ကိုက္ခဲ ျခင္းတို႔ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ထို႔အျပင္ ေရယံုျဖင့္ ေမြးေသာကေလးမ်ား (ပံုမွန္ေမြးရာတြင္ အေမမွ ကူးစက္ခံရေသာ ကေလးငယ္မ်ား) ၏ မ်က္ႏွာ၊ ခႏၲာကိုယ္ ႏွင့္ လိင္အဂၤါတို႔တြင္ အနာမ်ား ေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ လိင္လမ္းေရယံုျဖင့္ေမြးဖြားလာေသာကေလးမ်ားမွာ
- မ်က္စိကြယ္ျခင္း
- ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း
- ေသဆံုးျခင္း အစရွိေသာ ျပင္းထန္သည့္ဆိုးက်ိဳးမ်ားျဖစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အေမ မ်ား အေနျဖင့္ မိမိတြင္ လိင္လမ္းေရယံု ရွိေၾကာင္းဆရာဝန္အားႀကိဳတင္အသိေပးထားသင့္ပါတယ္။ ထိုမွသာ ေမြးလာမည့္ ကေလးအားေရာဂါ မကူးစက္ေစရန္ ကာကြယ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ?
-ေရာဂါ သက္သာေစရန္ ကုသ၍ရေသာ္လည္း အရွင္းေပ်ာက္ရန္ ကုသမႈမရွိေပ။
-ဗိုင္းရပ္စ္သက္ေဆးမ်ားသည္ ေရာဂါသက္သာေစမႈကိုျမန္ဆန္ေစပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာ ဦးစြာျပသခ်ိန္တြင္ စတင္ေသာက္သံုးသင့္ပါတယ္။
-နာက်င္မႈ သက္သာရန္ အတြက္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။
-အနာအားေရခ်ိဳးစဥ္ ပိုးသတ္ေဆးအေပ်ာ့စားႏွင့္ေဆးသင့္ပါတယ္။
-ေရေႏြးႏွင့္ခ်ိဳးသင့္ပါတယ္။
-ထို႔အျပင္ အနာေနရာအား သန္႔ရွင္းေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ထားသင့္ပါတယ္။
-အနာရွိေသာေနရာတြင္ အဝတ္အစား ၾကပ္ၾကပ္ မဝတ္သင့္ပါ။ ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္သာဝတ္ဆင္သင့္ပါတယ္။
လိင္လမ္းေရယံုရွိလွ်င္ေရရွည္လုပ္ေဆာင္ရမည့္အရာမ်ား
-အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံျခင္းကိုေရွာင္က်ဥ္သင့္ပါတယ္။ လိင္ဆင္ဆံတိုင္း ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳသင့္ပါတယ္။
-ေရာဂါလကၡဏာျပသစဥ္တြင္ မည္သည့္လိင္ဆက္ဆံမႈမွမျပဳသင့္ပါ။
-တစ္လင္တစ္မယား စနစ္က်င့္သံုးသင့္ပါတယ္။(လိင္ဆက္ဆံေဖာ္ အမ်ားအျပားမထားသင့္ပါ)
-လိင္လမ္းေရယံုသည္ေပ်ာက္ေအာင္ကုသ၍ မရေပ။ ေရာဂါသည္ ငုပ္ေနတတ္ၿပီး ပင္ပန္းလွ်င္၊ ဖ်ားလွ်င္ ႏွင့္ ကိုယ္ခံအားနည္းလွ်င္ေပၚလာတတ္ေသာေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားမက် ေစရန္သတိျပဳရမည္ျဖစ္ပါတယ္။
Dr. Z
