၀က်ရူးပြန်အတက်ရောဂါအကြောင်းသိကောင်းစရာ
တက်တယ်ဆိုတာကို လူအတော်များများကြားဖူးတွေ့ဖူးကြမှာပါ။ အရပ်ထဲကလူအတော်များများအနေနဲ့ကတော့ လူတယောက်ဟာ သတိလက်လွတ်ဖြစ်သွားပြီး သို့မဟုတ် သတိမေ့သလိုဖြစ်သွားပြီး လဲကျကာ တကိုယ်လုံးတုန်ပြီး မျက်ဖြူလှန်သွားတဲ့အခြေအနေကို တက်တယ်လို့ သိကြပါတယ်။
တက်တာကို ဆေးပညာအခေါ်အရ Seizure လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဆေးပညာအရ အကြမ်းအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့တက်တဲ့အခါမှာ ခုနကပြောခဲ့သလို တကိုယ်လုံးတုန်ပြီး မျက်ဖြူလှန် သတိမေ့ကာ တက်တဲ့အမျိုးအစားရှိသလို ခေါင်းမူးရုံလောက်ပဲဖြစ်ကာ ခြေထောက် သို့မဟုတ် လက်တွေထုံကျင်ပြီးတွန့်တာ၊ အနံအရသာ၊ အကြားအာရုံ၊ အထိအတွေ့အာရုံတွေမှာ တမျိုးကြီးဖြစ်သလို ခံစားရတာတွေပဲဖြစ်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ရော ပတ်ဝန်းကျင်ကရော တက်မှန်းသတိမထားမိနိုင်တဲ့ တက်တဲ့အမျိုးအစားလည်းရှိပါတယ်။
တကိုယ်လုံးတုန်ပြီးတက်တဲ့ အမျိုးအစားကိုတော့ Generalized Seizure လို့ခေါ်ပါတယ်။ တကိုယ်လုံးမဟုတ်ဘဲ ခြေထောက်တွေ သို့မဟုတ် လက်တွေလောက်ပဲတွန့်တာမျိုးဖြစ်ပြီး တက်တဲ့အမျိုးအစားကိုတော့ Focal Seizure လို့ခေါ်ပါတယ်။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါအကြောင်းမပြောခင် တက်ခြင်းအကြောင်းရှင်းပြရတာကတော့ လူတချို့အနေနဲ့ တက်တယ်ဆိုရင် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါလို့ပဲ ထင်တတ်ကြလို့ပါ။
ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကို ဆေးပညာအရ Epilepsy လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါဟာ အဖြစ်များတဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြောဆိုင်ရာရောဂါ တခုဖြစ်ပါတယ်။ ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါမဟုတ်ပါဘူး။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၆၅သန်းလောက်ဟာ ဒီအတက်ရောဂါခံစားနေကြရပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာဆိုရင် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါခံစားနေရသူ ၃သန်းနီးပါးရှိတယ်လို့ သုတေသနအချက်အလက်တွေအရသိရပါတယ်။
မည်သူမဆို ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ ကလေးငယ်လေးတွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေမှာ ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများပြီး အမျိုးသားတွေဟာ အမျိုးသမီးတွေထက်စာရင် ဖြစ်နိုင်ခြေအနည်းငယ်ပိုများပါတယ်။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါမှာ တက်ခြင်းမကြာခဏဖြစ်ပေမယ့် တက်နေတဲ့သူတိုင်းကိုတော့ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါ (Epilepsy) ခံစားနေရတယ်လို့တော့ သတ်မှတ်မရပါ။
တက်ရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေအနေနဲ့ကတော့ ကိုယ်အပူချိန်အရမ်းများတာ၊ သွေးတွင်းသကြားဓါတ်လျော့နည်းတာ၊ ရေရှည်အရက် သို့မဟုတ် အိပ်ဆေးသောက်နေရာမှ ရုတ်တရက်ဖြတ်လိုက်တာ၊ ခေါင်းထိခိုက်ဒဏ်ရာရတာ၊ ဦးနှောက်အမြှေးရောင်ရမ်းတာ၊ ဦးခေါင်းထဲအကျိတ်ရှိတာ စသဖြင့်အများကြီးရှိပြီး အများအားဖြင့် တက်တဲ့အကြောင်းရင်းကိုကုသလိုက်ရင် တက်တာပျောက်ကင်းသွားတတ်ပါတယ်။
အတက်ကျဆေးတွေ စွဲသောက်ဖို့လည်း မလိုတတ်ပါ။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါ (Epilepsy) လို့ သတ်မှတ်ဖို့ဆိုရင်ကတော့ အကြမ်းဖျင်းအနေနဲ့ပြောရရင် လတ်တလော ကိုယ်အပူချိန်အရမ်းများတာ၊ လတ်တလော ဦးနှောက်အမြှေးရောင်တာ၊ လတ်တလောခေါင်းထိခိုက်ထားတာ စတဲ့ တက်ခြင်းကိုဖြစ်စေနိုင်တဲ့ လတ်တလောအကြောင်းအရာတွေမရှိရပါဘူး။ တက်တဲ့အကြိမ်အရေအတွက်ကလည်း ၂၄ နာရီခြားပြီး အနည်းဆုံးနှစ်ကြိမ်နဲ့အထက် တက်တာပါ။
တက်ရတဲ့အကြောင်းရင်းကလည်း သေချာရှာမရ၊ မရှိတဲ့အတွက် အတက်ကျဆေးတွေ ရေရှည်စွဲသောက်ဖို့လိုပါတယ်။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကို ဖြစ်စေနိုင်ခြေရှိတဲ့အကြောင်းရင်းတွေကတော့ အရင်က ဦးခေါင်းထိခိုက်ဒဏ်ရာရဖူးတာ၊ ဦးနှောက်ထဲသွေးယိုဖူးတာအကြောင်းတခုခုကြောင့် ဦးနှောက်အမြှေး သို့မဟုတ် ဦးနှောက်အသားရောင်ရမ်းဖူးတာ၊ မွေးရာပါဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံမမှန်တာ၊ မွေးတဲ့အခါမှာ အကြောင်းကြောင်းကြောင့် မွေးရခက်ပြီးကြာနေတဲ့အတွက် ဦးနှောက်ဆီအောက်ဆီဂျင်အရောက်နည်းသွားပြီး ဦးနှောက်ထိခိုက်တာ စသဖြင့်အများကြီးရှိပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါဖြစ်တဲ့သူ ၁၀ ယောက်မှာ ၆ ယောက်လောက်ဟာ တိကျတဲ့အကြောင်းရင်းရှာမရတာများပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် လူတယောက်ဟာ အတက်ရောဂါဝေဒနာခံစားရပြီဆိုရင်တော့ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါ ဟုတ်မဟုတ်သေချာအောင် ဆရာဝန်နဲ့ပြသစမ်းသပ်ပြီး စစ်ဆေးမှုတွေလုပ်သင့်ပါတယ်။ လုပ်နိုင်တဲ့ စစ်ဆေးမှုတွေအနေနဲ့ကတော့ သွေးစစ်တာ၊ Electroencephalogram(EEG) ခေါ် ဦးနှောက်လှိုင်းကိုစစ်ဆေးတာ၊ ခေါင်းကို ကွန်ပျူတာဓါတ်မှန်ရိုက်တာ၊ သံလိုက်ဓါတ်မှန်ရိုက်တာ စသဖြင့်ပါ။
ဒီလို ဆရာဝန်နဲ့ပြသပြီး စမ်းသပ်မှုတွေလုပ်ကြည့်လို့ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါဆိုပါက ဆရာဝန်ညွန်ကြားတဲ့အတိုင်း အတက်ကျဆေးတွေကို ရေရှည်သောက်ဖို့လိုသလို ဆရာဝန်ညွန်ကြားတဲ့အတိုင်း နေထိုင်စားသောက်ဖို့လည်းလိုပါတယ်။ မိမိသဘောနဲ့မိမိ ဆေးရပ်တာမျိုး အနေအထိုင်အစားအသောက်မဆင်ခြင်တာမျိုးတွေ မလုပ်ရပါဘူး။
မိမိသဘောနဲ့မိမိဆေးရပ်တာ၊ အစားအသောက်မဆင်ခြင်တာ၊ အနေအထိုင်မဆင်ခြင်တာတွေလုပ်ပါက တက်တာပြင်းထန်တာ၊ တက်တဲ့အကြိမ်များလာတာတွေဖြစ်တတ်သလို
အသက်အန္တရာယ်လည်းစိုးရိမ်ရတတ်ပါတယ်။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါရှိသူရဲ့ မိသားစုတွေအနေနဲ့ လူနာတက်နေတဲ့အချိန်မှာ ဘေးမှာဝိုင်းအုံနေတာ၊ အပေါ်ကတက်ဖိတာ၊ ခြေမချိုးတာ၊ ပါးစပ်ထဲပစ္စည်းတခုခုထည့်ပေးတာ၊ လျှာတိုဝင်သွားမှာစိုးရိမ်ပြီးလျှာကိုနှိုက်ဆွဲတာမျိုးတွေ လုံးဝမလုပ်ရပါ။ တက်နေတဲ့သူကို ဘေးတစောင်းထားပေးပါ။ အနားမှာ ထိခိုက်နိုင်တဲ့အရာတွေရှိရင် ရွှေ့ပါ။ အများအားဖြင့်တော့ ၅မိနစ်၊ ၁၀မိနစ်လောက်နေရင် အတက်ရပ်သွားပြီး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ မိနစ်အတော်ကြာသည့်တိုင် တက်တာမရပ်ဘူးဆိုရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံဆေးခန်းပြသဖို့လိုပါတယ်။
အတက်ရောဂါရှိသူများအနေနဲ့ အမြင့်တက်တာ၊ ကား၊ ဆိုင်ကယ်၊ စက်ယန္တရားတွေမောင်းနှင်တာ၊ အဖော်မပါဘဲ မြစ်ချောင်းအင်းအိုင်ရေကန်များအတွင်း ရေကူးတာ၊ မီးအသုံးပြုပြီးချက်ပြုတ်တာ မျိုးတွေမလုပ်သင့်ပါ။ စူးရှလွန်းသောရောင်စုံမီးရောင်များ၊မှိတ်တုတ်မှိတ်တုတ်ဖြစ်သော အလင်း (Disco light) များ၊ တီဗွီ ဖုန်း ကွန်ပျူတာမျက်နှာပြင်မှ ထုတ်လွှတ်လိုက်တဲ့ အလင်းတန်းများ၊ အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးစရာများခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံ့သောက်ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အဆီများတဲ့အစားစာ အီတဲ့အစားစာများစားသုံးခြင်းတွေက တက်ခြင်းဖြစ်စေရန် လှုံ့ဆော်နိုင်တဲ့အကြောင်းတွေဖြစ်တာကြောင့် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါရှိသူများအနေနဲ့ တီဗီအကြည့်များတာ၊ ဖုန်းအသုံးများတာ၊ အိပ်ရေးပျက်တာ တွေမဖြစ်အောင်ရှောင်ကြည်ဖို့လိုပါတယ်။ ဝမ်းမချုပ်အောင် ဟင်းသီးဟင်းရွက် သစ်သီးဝလံများများစားပေးပါ။ ရေများများသောက်ပါ။ အိပ်ရေး၀၀အိပ်ပြီး စိတ်ပူပန်စရာတွေလျှော့ပါ လို့ အကြံပေးချင်ပါတယ်။
Dr 528
