ကူးတတျတဲ့တီဘီ နဲ့ မကူးနိုငျတဲ့တီဘီ
ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီက အမ်ားစုအေနနဲ႔က တီဘီေရာဂါဆိုရင္ ေခ်ာင္းဆိုးတာ ေသြးပါတာေတြျဖစ္ျပီး အဆုတ္မွာျဖစ္တဲ႔ေရာဂါလို႔ပဲ သိၾကတာမ်ားပါတယ္။
အမွန္တကယ္ကေတာ႔ တီဘီေရာဂါဟာ အဆုတ္မွာျဖစ္တာမ်ားေပမယ္႔ အဆုတ္အျပင္ အရိုး၊ဦးေႏွာက္၊အူ၊ေက်ာက္ကပ္၊နွလံုး၊အေရျပား စတဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ေနရာအႏွံ႕မွာျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
သို႔ေပမယ္႔ အဆုတ္မွာျဖစ္တဲ႔တီဘီ(အဆုတ္တီဘီ)ကပဲ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ကူးစက္ေစနိုင္တာပါ။
တီဘီေရာဂါဟာ Mycobacterium Tuberculosis လို႔ေခၚတဲ႔ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင္႔ျဖစ္ျပီး အမ်ားအားျဖင္႔ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမွတဆင္႔ ကူးစက္ေလ႔ရွိပါတယ္။
တီဘီေရာဂါျဖစ္ေနတဲ႔သူ စကားေျပာ၊နွာေခ်၊ေခ်ာင္းဆိုးရာမွာထြက္လာတဲ႔ အမႈန္အမႊားေတြကို ရႈမိပါက Mycobacterium Tuberculosis လို႔ေခၚတဲ႔ တီဘီပိုး၀င္ေရာက္ကူးစက္ခံရနိုင္ပါတယ္။
တီဘီပိုး၀င္ေရာက္ကူးစက္ခံရတိုင္း တီဘီေရာဂါျဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။
တီဘီပိုး၀င္ေရာက္ကူးစက္ခံရေပမယ္႔ ကို္ယ္ခံအားစနစ္က နိုင္ေအာင္တိုက္ထုတ္နိုင္ရင္ တီဘီေရာဂါမျဖစ္ပါဘူး။
ကိုယ္ခံအားစနစ္ကနိုင္ေအာင္တိုက္မထုတ္နိုင္တဲ႔သူေတြမွသာ တီဘီေရာဂါျဖစ္တာပါ။
ဒါေပမယ္႔ တခ်ိဳ႕ေတြမွာက် ကိုယ္ခံအားစနစ္က ၀င္လာတဲ႔တီဘီပိုးကိုတိုက္ထုတ္ေပမယ္႔ က်န္ခဲ႔တာမ်ိဳးရွိတတ္ပါတယ္။
အဲ႔တာမ်ိဳးကိုေတာ႔ latent tuberculosis(ပုန္းကြယ္ငုပ္လွ်ိဳးေနတဲ႔တီဘီ)လို႔ေခၚပါတယ္။
Latent TB က ကိုယ္ခံအားေကာင္းေနသေရြ႕ေတာ႔ ဘာေရာဂါလကၡဏာမွ မျပသလို သူမ်ားကိုလည္း မကူးစက္ေစနိုင္ပါဘူး။
ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါျဖစ္တဲ႔အခါ၊ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္တဲ႔အခါ၊အေၾကာင္းတခုခုေၾကာင္႔စတီးရြိဳက္ေဆးေတြစြဲေသာက္ရတဲ႔အခါ၊အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ႔တာျဖစ္တဲ႔အခါ စတဲ႔ အေၾကာင္းတခုခုေၾကာင္႔ ကိုယ္ခံအားက်တဲ႔အခါမွသာ ပုန္းကြယ္ငုပ္လွ်ိဳးေနရာ ကေန တီဘီေရာဂါလကၡဏာေတြေပၚလာျပီး Active TB ျဖစ္လာပါတယ္။
အဲ႔အခါက်ရင္ေတာ႔ သူမ်ားကို ကူးစက္ေစနိုင္ပါတယ္။
တီဘီေရာဂါျဖစ္တဲ႔အခါ ခံစားရနိုင္တဲ႔လကၡဏာေတြက ျဖစ္တဲ႔ေနရာေပၚမူတည္ျပီး ကြဲျပားနိုင္ပါတယ္။
ဥပမာ ဦးေနွာက္အေျမွးမွာတီဘီျဖစ္ရင္ ေခါင္းကိုက္တာ၊အန္တာ၊ဇက္ခိုင္တာ၊အလင္းေၾကာက္တာေတြျဖစ္နိုင္ျပီး အူမွာတီဘီျဖစ္ရင္ ဗိုက္ညာဘက္အျခမ္းေအာက္နားမွာ မၾကာခဏေအာင္႔တာ၊နာတာ၊၀မ္းခဏခဏေလွ်ာတာ သို႔မဟုတ္ ၀မ္းခဏခဏခ်ဳပ္တာ၊၀မ္းထဲေသြးပါတာ၊ဗိုက္မွာအလံုးအက်ိတ္ျဖစ္တာေတြျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
နွလံုးမွာတီဘီျဖစ္တဲ႔အခါ က် နွလံုးခုန္မမွန္တာ၊ရင္ဘတ္ေအင္႔တာ၊ေမာတာေတြျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
ျဖစ္တဲ႔ေနရာေပၚလိုက္ျပီး ခံစားရတဲ႔လကၡဏာေတြကြဲလြဲေပမယ္႔ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္တဲ႔တီဘီအမ်ိဳးအစားမဆို ေယဘုယ်အားျဖင္႔ေတာ႔
အဖ်ားတေငြ႔ေငြ႕နဲ႔ညေနညေနအဖ်ားတက္တာ
နွစ္ပတ္ထက္ၾကာေအာင္ေခ်ာင္းဆိုးတာ
ရာသီဥတုပူပူေအးေအး ညဘက္ေခြ်းေစးထြက္တာ
အစားအေသာက္ပ်က္တာ
ကိုယ္အေလးခ်ိန္သိသိသာသာက်တာ
ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါတာ
ေတြကိုခံစားရေလ႔ရွိပါတယ္။
ဒီလကၡဏာေတြခံစားရျပီဆိုရင္ေတာ႔ တီဘီဟုတ္မဟုတ္ေသခ်ာေအာင္ နီးစပ္ရာေဆးခန္းေဆးရံုျပသျပီး စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ရပါမယ္။
ဟုတ္ခဲ႔ပါက အခ်ိန္မဆြဲဘဲအျမန္ဆံုးကုသဖို႔လိုပါတယ္။ဘာလို႔လဲဆိုေတာ႔ အခ်ိန္ဆြဲပါက မိမိကေန တျခားသူေတြဆီကိုပ်ံ႕နွံကူးစက္ေစနိုင္သလို ျဖစ္တဲ႔ေနရာကေနလည္း တျခားခႏၶာကို္ယ္ေနရာအနွံ႕ကိုလည္းပ်ံ႕နွံ႕နိုင္ပါတယ္။
အဲ႔လိုတျခားေနရာေတြကိုပ်ံ႕နွံ႕သြားရင္က် ကုရခက္ျပီး အသက္အႏၱရာယ္ရွိပါတယ္။
လုပ္ရနိုင္တဲ႔စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြအေနနဲ႔ကေတာ႔ သလိပ္စစ္တာ၊ရင္ဘတ္ဓါတ္မွန္ရိုက္တာေတြအျပင္ ခံစားရတဲ႔လကၡဏာေတြအေပၚမူူတည္ျပီး တျခားစစ္ေဆးမႈေတြလည္းလုပ္ရနိုင္ပါတယ္။
ဆိုလိုတာက တကယ္လို႔ သင္ဟာတီဘီရဲ႕ေယဘုယ်လကၡဏာေတြအျပင္ ေခါင္းကိုက္တာ၊အန္တာ၊အလင္းေၾကာက္တာ၊ဇက္ခိုင္တာေတြခံစားရျပီဆိုရင္ တီဘီဦးေနွာက္အေျမွးေရာင္ျဖစ္နိုင္တဲ႔အတြက္ ခါးဆစ္ရိုးနွစ္ခုၾကားအပ္ထိုးျပီး ဦးေနွာက္နဲ႔ေက်ာရိုးအာရံုေၾကာအတြင္းလွည္႔ပတ္ေနတဲ႔အရည္ကိုယူစစ္တာ(Lumbar puncture and Cerebrospinal fluid examination)၊ေသြးစစ္တာ၊စီတီစကန္(CT head) ရိုက္တာေတြပါ လုပ္ရနိုင္ပါတယ္။
ထို႔အတူ သင္ဟာတီဘီရဲ႕ေယဘုယ်လကၡဏေတြအျပင္
ဗိုက္ညာဘက္အျခမ္းေအာက္နားမွာ မၾကာခဏေအာင္႔တာ၊နာတာ၊၀မ္းခဏခဏေလွ်ာတာ သို႔မဟုတ္ ၀မ္းခဏခဏခ်ဳပ္တာ၊၀မ္းထဲေသြးပါတာ၊ဗိုက္မွာအလံုးအက်ိတ္ျဖစ္တာေတြခံစားရပါက အူတီဘီျဖစ္နိုင္တဲ႔အတြက္ ၀မ္းဗိုက္ပိုင္းဓါတ္မွန္ရိုက္တာ၊Barium meal follow through ေခၚေဆးဓါတ္မွန္ရိုက္တာ၊စီတီရိုက္တာ၊မွန္ေျပာင္းၾကည္႔ျပီးအသားစယူတာေတြပါလုပ္ရနိုင္ပါတယ္။
ကုသမႈအေနနဲ႔ကလည္း တီဘီျဖစ္တဲ႔ေနရာေပၚမူတည္ျပီး ကြာျခားနိုင္ေပမယ္႔ တီဘီေဆးေတြကေတာ႔ လခ်ီျပီး ေသာက္ဖို႔လိုကိုလိုပါတယ္။
အဆံုးသတ္အေနနဲ႔ကေတာ႔ တီဘီေရာဂါျဖစ္ပြားနိုင္ေျခနဲေအာင္ ေမြးကင္းစကေလးငယ္တိုင္းကို
ဘီစီဂ်ီ(BCG)ကာကြယ္ေဆး မပ်က္မကြက္ထိုးေပးၾကပါ၊ေခ်ာင္းဆိုးနွာေစးျဖစ္ေနတဲ႔သူရဲ႕အနားေနရင္၊ဖုန္အမႈန္မ်ားလူမ်ားတဲ႔ေနရာေတြသြားရင္ နွာေခါင္းစည္းတပ္ပါ။အသားငါး ဟင္းရြက္မွ်တစံုလင္ေအာင္စားျပီး အိပ္ေရး၀၀အိပ္ပါ။လက္မၾကာခဏဆပ္ျပာနဲ႔ေဆးပါ လို႔ အၾကံေပးခ်င္ပါတယ္။
Dr 528
