အူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ဝေဒနာ(IBS)ဟာ အဖြစ်များတဲ့ အူလမ်းကြောင်းရောဂါလက္ခဏာစု တစ်ခုဖြစ်ပြီးအူမကြီးရဲ့ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် မကြာခဏ လေထိုးခြင်း၊ဗိုက်နာခြင်း၊ဗိုက်ကယ်ခြင်း၊လေပွခြင်း နှင့် ဝမ်းလျှောခြင်း (သို့)ဝမ်းပျက်ခြင်း (သို့) နှစ်မျိုးလုံး ဖြစ်ပေါ်ခံစားရပါလျှင် အူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာသောဝေဒနာ(IBS)ခံစားနေရတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
၎င်းဝေဒနာဟာ နာတာရှည် အခြေအနေတစ်ခုအထိဖြစ်နိုင်ပြီး ရေရှည်ဂရုစိုက်ကုသရန်လိုအပ်နိုင်သော်လည်း အူလမ်းကြောင်းထိခိုက်ပျက်စီးခြင်း နှင့် အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်စေခြင်းတို့ မဖြစ်စေနိုင်ပါဘူး။လူနာ အနည်းစုကပဲဆိုးဆိုးရွားရွားလက္ခဏာပြလေ့ရှိပါတယ်။
အများစုကတော့ အစားအသောက်၊နေထိုင်မှုပုံစံ၊စိတ်ဖိစီးမှု ထိန်းချုပ်ခြင်းဖြင့် သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်ပါတယ်။ ဆိုးရွားစွာခံစားရလျှင်တော့ ဆေးဖြင့်ကုသရန် နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုများလုပ်ရန် လိုအပ်ပါတယ်။
Q.IBS ဖြစ်နိုင်ခြေလက္ခဏာများ
- ၆လ ထက်ပိုပြီး ဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ဗိုက်ပွခြင်း (သို့)
ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထပြောင်းနေခြင်း
- ၃လအတွင်း တစ်လကို အနည်းဆုံး၃ရက်ခန့်နီးပါး မကြာခဏဗိုက်နာခြင်း၊ဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း
နှင့်အတူ အောက်ပါလက္ခဏာများထဲမှအနည်းဆုံး၂ချက်နှင့်တိုက်ဆိုင်နေခြင်း
(၁) ဝမ်းသွားလိုက်သည်နှင့်လက္ခဏာများသက်သာသွားခြင်း
(၂) လက္ခဏာစသည်နှင့်ဝမ်းသွားသည့်အကြိမ်ပြောင်းသွားခြင်း
(၃) လက္ခဏာစသည်နှင့် ဝမ်းပုံစံအနေအထားပြောင်းခြင်း
Q. အန္တရာယ်ရှိသော လက္ခဏာများ
(၁) အကြောင်အရင်းမရှိပဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျလာလျှင်
(၂) စအိုမှသွေးကျလျှင်
(၃) မိသားစုထဲတွင် အူလမ်းကြောင်းကင်ဆာနှင် မျိုးဥအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ဖူးလျှင်
(၄) အသက်၆၀နှစ်အထက်လူကြီးသူမများတွင် ၆ပတ်ထက်ပိုပြီး ဝမ်းသွားသည့်အလေ့အထပြောင်းလဲနေလျှင်
(၅) သွေးအားနည်းလျှင်
(၆) ဗိုက်(သို့)ဝမ်းအိမ်တွင် အလုံးအကျိတ်စမ်းမိလျှင်
(၇) သွေးထဲတွင်ရောင်ရမ်းမှုကိုပြသော စစ်ဆေးမှုရလာဒ်မြင့်နေလျှင်
Q. ဘယ်သူတွေပိုပြီးအူလှုပ်ရှားမှုပုံမှန်မဟုတ်သောဝေဒနာ(IBS)ပိုခံစားရနိုင်တာလဲ?
- အမျိုးသမီးများ(နှစ်ဆဖြစ်နှုန်းပိုများသည်)
- အသက်၅၀အောက်(အများဆုံးမှာ အသက်၂၀ နှင့်၃၀ကြား)
- မိသားစုတွင် IBS ရှိနေသူ
- စိတ်ပူပန်မှုလွန်ကဲတတ်သူများ
- စိတ်ဓာတ်ကျနေသူများ
- လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ခံစာချက်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့်ခံရဖူးသူများ
Q. ဖြစ်စေသောအကြောင်းအရင်းများ
တိကျသေချာသောအကြောင်းအရင်းမရှိပါ။
(၁) အူလမ်းကြောင်းတွင်းရှိကြွက်သားလှုပ်ရှားမှု ပုံမှန်စည်းချက်အတိုင်းမရှိခြင်း
[ အားကောင်းပြီးမြန်လျှင်-လေပွခြင်း၊ဗိုက်ကယ်ခြင်းနှင့်ဝမ်းလျှောခြင်း။
နှေးလျှင်-ဝမ်းချုပ်ခြင်း ]
(၂) အူလမ်းကြောင်းအတွင်းရှိအာရုံကြောစနစ်မှ လွန်ကျူးစွာအာရုံခံသတင်းပို့ခြင်း
(၃) အူယောင်ခြင်း
(၄) အူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း
(၅) အူလမ်းကြောင်းအကျိုးပြုပိုးလေးများ(Microflora)အပြောင်းအလဲဖြစ်ခြင်း
Q.ပိုဆိုးစေနိုင်သောအရာများ
(၁) စိတ်ဖိစီးမှုများ
(၂) ဟော်မုန်းအခြေအနေ
(ရာသီစက်ဝန်းအနားတစ်ဝိုက်တွင်ပိုခံစားရလေ့ရှိပါတယ်)
(၃) အစားအသောက်များ
အချို့အစားအသောက်မျာဟာ IBS ကို ပိုဆိုးစေပါတယ်။
ယေဘုယျအားဖြင့်ရှောင်သင့်သောအစားအစာများ
*ဂျုံနှင့်လုပ်ထားသောအစာများ
*နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများ
*ကြက်သွန်နီ၊ကြက်သွန်ဖြူ
*ပဲအမျိုးမျိုး
*ပန်းဂေါ်ဖီ
*ဂတ်စ်ပါသောအချိုရည်များ
*ပျားရည်
*ပန်းသီး၊သစ်တော်သီး
*ပျားရည်
*မှို
Q.ကုသခြင်း
(၁) အစားအသောက်အနေအထိုင်
- မိမိနှင့်မတည့်သော ၊လက္ခဏာပိုဆိုးစေသော အစားအသောက်များကိုရှောင်ပါ။
- အချိန်မှန်မှန်စားပါ။
- ရေများများသောက်ပါ။
- အိပ်ရေဝအောင်အိပ်ပါ။
- ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုပိုလုပ်ပါ။
- စိတ်အပန်းပြေအောင်နေပါ။
- စိတ်ပူပန်မှုကိုလျော့ချပါ။
(၂) ဆေးဝါးများ
ခံစားရသောလက္ခဏာ များ ၊ပြင်ထန်မှုပေါ်မူတည်ပါတယ်။
သုံးလေ့ရှိသောဆေးများ
*အူလှုပ်ရှားမှုနှေးစေသောဆေးများ
*အူလှုပ်ရှားမှုမြန်စေသောဆေးများ
*ဝမ်းနှုတ်ဆေး
*စိတ်ပူပန်မှုလျော့ချသည့်ဆေးများ
*စိတ်ကျရောဂါသက်သာဆေးများ
*အာရုံကြောရောင်ခြင်သက်သာစေသောဆေးများ
(၃) အခြား
*အူလမ်းကြောင်းအကျိုးပြုပိုးလေးများပါသောဆေးများ(probiotics)
*အပ်စိုက်ကုသခြင်း
*စိတ်ပူပန်မှုလျော့ချခြင်းနည်းလမ်းများ
Author: Dr.Yin Yin Win
