မကြာခဏ နှာချေရခြင်းအကြောင်းရင်း

နှာချေခြင်းဖြစ်စဉ်သည် နှာခေါင်းနှင့်နှာခေါင်းနောက်ဖက်ရှိ လေအိတ်အပေါက်များတွေမှာရှိတဲ့ လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းများကို ခန္ဓာကိုယ်မှ သဘာဝအလျောက် ဖယ်ရှားပေးသည့်အလိုအလျောက် ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းများ နှာခေါင်းအတွင်း ဝင်ရောက်လာလျှင် နှာခေါင်းအတွင်းဖက်နံရံရှိ လှုံ့ဆော်မှုလက်ခံနေရာ Receptor မှတစ်ဆင့် အာရုံကြောသို့ရောက်ရှိက ခန္ဓာကိုယ်မှ နှာချေခြင်းတုံ့ပြန်မှု Sneeze Reflex ကို အလိုအလျောက် ဖြစ်လာစေပါသည်။ လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းများကြောင့် နှာချေခြင်းသည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှ လေများကို တစ်နာရီလျှင် မိုင် ၃၅-၄၀ အကွာအဝေးထိရောက်နိုင်သည့် ပြင်းအားဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အချိူ့လူများတွင် တစ်နာရီမိုင် ၁၀၀ခန့် ပြင်းအားရှိသည်အထိ နှာချေတတ်ကြသည်။

နှာချေခြင်းဖြင့် နှာခေါင်းအတွင်းမှ ချွဲ၊ သလိပ်၊ ဗက်တီးရီးယားနှင့် ပိုးမွှားများကို ဖယ်ရှားသန့်ရှင်းပေးသည်။ ထိုသို့ဖယ်ရှားသော်လည်း အညစ်အကြေးအချို့သည် နှာခေါင်းအတွင်းတွင် ကျန်ရှိနေတတ်သည်။ ထို့ကြောင့် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်၍ နှာချေခြင်းဖြင့် ကျန်ရှိသော လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းများကို ရှင်းထုတ်ပေးသည်။ အချို့လူများတွင် အကြိမ်ရေများစွာနှာချေခြင်း၊ ခဏခဏနှာချေခြင်း ဖြစ်ရခြင်းမှာ ကျန်ရှိနေသည့် လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းများကို ကုန်စင်အောင် ဖယ်ရှားပေးခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။

အလင်းရောင်ကြောင့် နှာချေသည့် တုံ့ပြန်မှုရောဂါ Photic sneeze reflex-PSR

၁၈-၃၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သောသူများတွင် အလင်းအောက်မှ ထွက်လာသည့်အခါ သို့မဟုတ် စူးရှသည့်အလင်းရောင်နှင့် ထိတွေ့မှုကြောင့် ခဏခဏနှာချေခြင်း ခံစားရကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ငရုတ်သီး၊ ငရုတ်ကောင်းနှင့် အခြားဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ စားသုံးခြင်းနှင့် ထိတွေ့မှုကြောင့်လည်း ခဏခဏနှာချေနိုင်ပါသည်။ နေအိမ်အခန်းများ၊ ရေချိုခန်း၊ ဘေစင်၊ ရေဆင်းပိုက်၊ လေအေးပေးစက်၊အိပ်ယာ၊ ပရိဘောဂများတွင် မှိုစွဲခြင်း၊ ဖုန်မှုန့်များရှိနေခြင်းကြောင့်လည်း ဓာတ်မတည့်ဖြစ်ကာ နှာချေခြင်း မကြာခဏဖြစ်တတ်ပါသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်အပူချိန် ရုတ်တရက်ပြောင်းလဲခြင်းကို ခံစားရသည့်အခါတွင်လည်း နှာချေခြင်း ခံစားရနိုင်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်မှ အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုကို အသားကျသွားလျှင် ပြန်သက်သာလေ့ရှိသည်။ အလွန်အေးသောလေ၊ ရေခဲတို့နှင့် ထိတွေ့မှုကြောင့်လည်း နှာချေနိုင်ပါသည်။

အသက်ရှုလမ်းကြောင်းအပေါ်ပိုင်း ပိုးဝင်ရောင်ရမ်းမှုရှိလျှင် မကြာခဏနှာချေခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ လည်ပင်းနာခြင်းတို့ ခံစားရနိုင်ပါသည်။ နှာခေါင်းတစ်ဖက်စီရှိ မျက်နှာအရိုးများကြားမှ နေရာလွတ် Sinus အတွင်း၌ အရည်ပိတ်ခြင်းကြောင့် ထိပ်ကပ်နာဖြစ်လျှင်လည်း ခဏခဏနှာချေတတ်သည်။ အချို့သူများတွင် နှာခေါင်းနောက်ဖက်သို့ နှာရည်များ ပြောင်းပြန်စီးဆင်းသည့် Post Nasal Drip ကြောင့်လည်း နှာချေခြင်းဖြစ်တတ်ပါသည်။

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် ခွေး၊ ကြောင်၊ ယုန်၊ ငှက်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်မှ အမွေးအမျှင်၊ အမှုန်အမွှားများ၊ ဖုန်နှင့်သဲ၊ ပိုးမွှားများတို့ နှာခေါင်းအတွင်းဖက်နံရံကို ဓာတ်မတည့်ယားယံမှုဖြစ်အောင် လှုံဆော်သဖြင့် ခဏခဏနှာချေခြင်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ မိမိနေအိမ်တွင် ဆေးလိပ်သောက်သူရှိလျှင် တစ်ဆင့်ခံဆေးလိပ်ငွေ့ ရှုရှိုက်မိသောကြောင့် နှာချေခြင်းကို ခံစားရနိုင်သည်။ ရာသီအကူးအပြောင်းတွင် အအေးမိဖျားနာခြင်းနှင့် ဓာတ်မတည့်မှုထုတ်ပေးသည့်အရာဝတ္ထု Allergens များ ( ပန်းဝတ်မှုန်၊ အလှကုန်ပစ္စည်း၊ ဖုန်မှုန့်၊ အစားအသောက်များ)ကြောင့် ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်ပီး ခဏခဏနှာချေနိုင်ပါသည်။

အချို့သူများတွင် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားပြုလုပ်ခြင်း၊ မျက်ခုံးနှုတ်ခြင်းကဲ့သို့ ပုံသွင်းသည့်အခါ၊ နှာခေါင်းအတွင်း လက်ဖြင့်နှိုက်ခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံပြီး ဆန္ဒပြီးမြောက်သည့်အချိန်တို့တွင် နှာချေခြင်းဖြစ်တတ်သည်ကို တွေ့ရပါသည်။ မည်သည့်အကြောင်းရင်းကြောင့်ဖြစ်စေ နှာချေခြင်းခဏခဏဖြစ်လျှင် ဓာတ်မတည့်မှု၊ ရောဂါအခံစသည့် အကြောင်းအရင်းကို ရှာဖွေပြီး ကုသပျောက်ကင်းနိုင်ပါသည်။

Author: Dr. Yee Mon