ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ ေသြးတိုးခဲ့ရင္
ေသြးတိုးေရာဂါဆိုတာလူတိုင္းၾကားဖူးၾကပါတယ္ အခုေနာက္ပိုင္းအျဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါေတြထဲမွာလည္းပါပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါက တိတ္ဆိတ္တဲ့ လူသတ္သမားလိုပါပဲ တစ္ခါတစ္ေလ ဘာေရာဂါလကၡဏာမွမျပဘဲ ႐ုတ္တရက္ႀကီး အသက္ဆုံးရႈံးႏိုင္ပါတယ္။
ေသြးတိုးေရာဂါလို႔ ဘယ္အခါေျပာၾကမလဲကို အရင္သိဖို႔လိုပါတယ္ ေသြးေပါင္တိုင္းတဲ့အခါမွာ ေသြးေပါင္က အေပၚေသြး ၁၄၀ ေအာက္ေသြး ၉၀ ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ ေသြးေပါင္တိုးႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။ အစားအေသာက္အေနအထိုင္ပုံစံေျပာင္းၿပီး ႏွစ္ပတ္ေလာက္အတြင္းမွာေသြးေပါင္ခဏခဏျပန္တိုင္းဖို႔လိုပါတယ္။ ထပ္တိုင္းလည္း ဒီေလာက္ပဲဆိုရင္ေတာ့ေသြးတိုးရွိေနပါတယ္ ေသြးေပါင္စတိုင္းလိုက္တာနဲ႔ အေပၚေသြး ၁၈၀ ေအာက္ေသြး ၁၀၀ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးတိုးလို႔ တစ္ခါတည္း သတ္မွတ္ပါတယ္။
ေသြးတိုးက မ်ားေသာအားျဖင့္ အသက္ ေလးဆယ္ေနာက္ပိုင္းမွာအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေသြးတိုးကို အသက္ေလးဆယ္ေအာက္မွာျဖစ္လာတယ္ဆို ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လဲ ဆိုတာကို ေသခ်ာစဥ္းစားဖို႔သင့္ပါတယ္။ ေသြးတိုးကို ေဆးတစ္မ်ိဳးတည္းနဲ႔ မႏိုင္ဘူးဆို ဘာေၾကာင့္ဆိုတာကို လိုက္ရွာဖို႔ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။
အသက္ငယ္ငယ္အ႐ြယ္မွာ ေသြးေပါင္တိုးႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ ျပႆနာ၊ ေဟာ္မုန္းဆိုင္ရာျပႆနာ၊ ႏွလုံးေသြးေၾကာျပႆနာ ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ျခင္း နဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာမွာ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစတဲ့ ပစၥည္းေတြေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေက်ာက္ကပ္ျပႆနာမွာ Adult polycystic kidney လို႔ေခၚတဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရအိတ္ေရာဂါမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္ ေက်ာက္ကပ္ကိုသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းေနတဲ့ Renal artery stenosis ေရာဂါမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္တဲ့ glomerulonephritis ေရာဂါေတြမွာလည္း ေသြးတိုးေစႏိုင္ပါတယ္။
ေဟာ္မုန္းဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကေတာ့ Cushing’s disease နဲ႔ Cushing’s syndrome စတဲ့ steroid ေဟာ္မုန္းအထြက္မ်ားေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္ Pheochromocytoma လို႔ေခၚတဲ့ catecholamines ေတြအထြက္မ်ားတဲ့ေရာဂါမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Acromegaly လို႔ေခၚတဲ့ ႀကီးထြားမႈျဖစ္ေစတဲ့ ေဟာ္မုန္းအထြက္မ်ားတဲ့ ေရာဂါမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကယ္လ္စီယမ္မ်ားေစတဲ့ အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ေသြးေပါင္တက္ေစပါတယ္။
ႏွလုံးေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါေတြမွာေတာ့ ႏွလုံးေရာဂါသီးသန႔္ေတာ့သိပ္မဆိုင္တတ္ဘူး ေသြးေၾကာျပႆနာေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ေမြးရာပါ ေသြးေၾကာမႀကီးက်ဥ္းတဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္တဲ့ Coarctattion of aorta မွာလည္းေသြးတိုးေစတယ္။ Aortic dissection လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာမႀကီးကြဲတတ္တဲ့ေရာဂါမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္မွာေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ၿပီး autoantibodyေတြေပၚတတ္တဲ့ Vasculitis လို႔ေခၚတဲ့ေသြးေၾကာေယာင္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခ်ိဳ႕မွာလည္း ေသြးေပါင္ေတြ တက္ႏိုင္ပါတယ္ ဥပမာအားျဖင့္ Takayasu’s arthritis ေရာဂါပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္တယ္ဆို ေသြးေပါင္တက္တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာကိုအဆိပ္အေနာက္ျဖစ္ေစတာလို႔ေျပာတာေတြကေတာ့ ေဆးလိပ္ အရက္နဲ႔ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာေဆးဝါးေတြပါပါတယ္။
အသက္ငယ္ငယ္မွာ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ၿပီးေသြးတိုးတာ ရွားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ၿပီး ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ မိသားစုလိုက္ ေသြးအဆီဓာတ္မ်ားတတ္တဲ့ ေရာဂါေတြကို ထည့္စဥ္းစားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ေလးဆယ္ေအာက္ေသြးေပါင္တက္ေနၿပီဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ထိတက္တာလဲ လတ္တေလာအစားအေသာက္အေနအထိုင္မမွန္လိုက္လို႔လားဆိုတာ စဥ္းစားပါ။
ေသြးတိုးတစ္ကယ္ျဖစ္ေနတာလားဆိုတာသိဖို႔ႏွစ္ပတ္ေလာက္မွာ ေနထိုင္မႈပုံစံေျပာင္းၿပီးေသြးေပါင္ခ်ိန္ပါ တစ္ကယ္တိုးေနတယ္ဆိုရင္လည္း ဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးေသြးက်ေဆးေသခ်ာေသာက္ပါ။ ေသြးက်ေဆးေတြေသာက္လည္းမထူးဘဲ ေသြးတိုးၿမဲတိုးေနတာပဲဆိုရင္ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လဲဆိုတာကို ေသခ်ာစစ္ေဆးဖို႔လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္ အေထြေထြသမားေတာ္ျပၿပီး စစ္ေဆးဖို႔ေတာင္ လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။
Dr. CST
