ဝိတ်ချရင်းနဲ့ ဝိတ်မကျဖြစ်နေပြီလား?

(Zawgyi)

ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲမႈ႕အရ လူေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ကလည္း က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုတစိုက္ ရွိလာၾကပါတယ္။ အဝလြန္ျခင္းရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို သိလာတာ ႏွင့္လအမွ် လူ အမ်ားကလည္း က်န္းမာေရးရႈ႕ေထာင့္အေနနဲ႔ ေကာ အလွအပေရးရာ ရႈ႕ေထာင့္ အေနနဲ႔ပါ ဝိတ္ေလွ်ာ့ လာၾကပါတယ္။ အမ်ားစု အၾကမ္းျဖင္း သိထားတာ ကေတာ့ ဝိတ္ေလွ်ာ့ရင္ အစားေလွ်ာ့ တာနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာမ်ိဳးပါ။ ဒီတစ္ေခါက္ေဆာင္းပါး မွာေတာ့ ဝိတ္ခ်တဲ့ေနရာ မွာ ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အမူအက်င့္ ေလးေတြအေၾကာင္း ကို ေျပာျပေပးခ်င္ပါတယ္။

1. ကယ္လိုရီ တြက္စားတတ္တဲ့ အက်င့္ကို လုပ္ပါ။

ကိုယ္ဘာစားစား ကယ္လိုရီ တြက္တတ္တဲ့ အက်င့္ ကိုလုပ္ပါ။ အခုေနာက္ပိုင္း မုန႔္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ လည္း ကယ္လိုရီ တြက္ျပေပးထားတတ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား (အထူးသျဖင့္ ျမန္မာ အစားအစာေတြ) ရဲ႕ ကယ္လိုရီ ကိုေတာ့ တက္ႏိုင္သေလာက္ ကြၽန္ေတာ္ေဖာ္ျပေပးသြားပါမယ္။

2. မိမိ တစ္ေနကုန္ စားထား သမွ် ကို ခ်မွတ္ထားပါ။

တစ္ေနကုန္စားထား သမွ် ကို ေန႔စဥ္ ဒိုင္ယာရီ သေဘာမ်ိဳး ခ်ေရးျခင္းပာာ လည္း ဝိတ္ခ်တဲ့ ေနရာ မွာေတာ္ေတာ္ေလး အသုံးဝင္ပါတယ္။ ခ်ေရးလိုက္ျခင္းျဖင့္ မိမိဘယ္ေလာက္ေတာင္ စားလိုက္မိၿပီ ဆိုတာကို ဦးေႏွာက္ကို သတိေပးသလိုမ်ိဳးျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ပါ။ အဲ့လိုခ်ေရးတဲ့ ေနရာ မွာလည္း
ေရးဖို႔သတိရၿပီ ဆိုတာနဲ႔ ခ်ေရးေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲ့လို မလုပ္မိဘဲ ညအိပ္ခါ နီး မွအကုန္ခ်မွတ္မိတယ္ ဆိုရင္ တစ္ေနကုန္စားထားတာ မွတ္မိဖို႔လည္း ခက္သလို ကိုယ္စားတာမ်ားေနၿပီဆိုရင္ေတာင္ အိပ္ခါနီး ျဖစ္သြားေတာ့ အဲ့ဒီ တစ္ေန႔ အတြက္ ျပန္ ထိန္းလို႔မရသလိုျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။

3. အိမ္မွာေပါ့ေပါ့ပါးပါး အလုပ္ေလးေတြ လုပ္ျခင္း။

အိမ္ျပန္ေရာက္ၿပီ ဆိုတာ နဲ႔ လူအမ်ားစု က ပင္ပန္းၿပီး ဘာမွ မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘဲ တစ္ေနရာတည္းမွာထိုင္ၿပီး ႐ုပ္ရွင္ၾကည့္ ဖုန္းသုံးတတ္ တဲ့ အက်င့္ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အၿငိမ္ ထိုင္မေနဘဲေပါ့ေပါ့ပါးပါးျဖစ္ေစ မယ့္ လႈပ္ရွားမႈ႕မ်ိဳး ဥပမာ တီဗြီ ၾကည့္ရင္း အေလးတုံးအေသး မတာမ်ိဳး ဖုန္းေျပာရင္း လမ္းေလွ်ာက္တာမ်ိဳး စတာေတြ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ အိမ္မွာ ေနရင္း လည္း တျခားအိမ္မႈ႕ကိစၥ ေလးေတြ လုပ္တာလည္း ဝိတ္ခ်တဲ့ေနရာ မွာ
ေတာ္ေတာ္ေလး အက်ိဳးရွိပါတယ္။ ဥပမာ တံျမတ္စည္းလွည္းတာ ၾကမ္းတိုက္တာ ဖုန္သုတ္တာမ်ိဳးေလးေတြ လုပ္ေပးတာမ်ိဳးေပါ့။

4. မလိုအပ္တဲ့ ခရီးကို ကားမသုံးပဲ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။

ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ ခရီးဂအကြာအေဝး မ်ိဳးကို လမ္းေလွ်ာက္သြားတတ္ အက်င့္ လုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ဝိတ္က်ေစႏိုင္သလို အဆုတ္ႏွင့္ ႏွလုံး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို လည္း သိသိသာသာ တိုးတက္လာေစပါတယ္။

5. Food Label ဖတ္တတ္တဲ့ အက်င့္လုပ္ပါ။

စူပါမားကတ္ ေတြမွာမုန႔္ေတြဝယ္မယ္ ဆိုရင္ ကယ္လိုရီ ဘယ္ေလာက္ပါလဲ Carbohydrate, Protein, Fat ဘယ္ေလာက္ပါလဲ ေတြကို ေရးထားတဲ့ food label ေတြကို ဖတ္တတ္တဲ့ အက်င့္ရွိဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ဖတ္တဲ့ေနရာမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ serving size (တစ္ခါစားပမာဏ) နဲ႔ေရးထားတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ မုန႔္ေတြ က တစ္ထုပ္တည္း နဲ႔ တစ္ခါစားပမာဏ ပါဝင္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ၂-၃ ခါစာလိုမ်ိဳးေတြ ပါတတ္ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ကယ္လိုရီ ပမာဏ ကိုေသခ်ာတြက္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္။

6. Zumba Dance ကျခင္း

အခုရက္ပိုင္း ေခတ္စားလာတဲ့ Zumba Dance ကို ၁၅ မိနစ္ က ေပးပါက ကယ္လိုရီ ၂၀၀-၃၀၀ ေလာင္ကြၽမ္းေစပါတယ္။ ကလို႔လည္းေကာင္းသလို ေပ်ာ္ဖို႔လည္းေကာင္းပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒါေတြကြၽန္ေတာ္ လုပ္ခိုင္းေနတာလဲ ဆိုေတာ့ အခုေနာက္ပိုင္း ဝိတ္က်ၿပီး စားတာနဲ႔ ျပန္တက္ေနတယ္ ဆိုၿပီး
ခဏခဏ ၾကားေနရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အစားအေသာက္ပဲ ေလွ်ာ့ၿပီး ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား သိပ္မလုပ္ျဖစ္ေတာ့ BMR (တစ္ေန႔တာ လိုအပ္တဲ့ ကယ္လိုရီ ပမာဏ) က တျဖည္းျဖည္း က်လာၿပီး နည္းနည္းစားတာ နဲ႔ျပန္ျပန္တက္လာတာပါ။

BMR (တစ္ေန႔တာ လိုအပ္တဲ့ ကယ္လိုရီ ပမာဏ) ျပန္တက္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ????
အဓိက ကေတာ့ ပုံမွန္လႈပ္ရွားသြားလာမႈ႕ လုပ္ေပးရပါမယ္။ ဒါမွလည္း ခႏၶာကိုယ္ က ဆဲလ္ ေတြ က အလုပ္ပို လုပ္ၿပီး Energy ပိုသုံး လာတဲ့ အတြက္ ကယ္လိုရီ ပိုလိုအပ္လာပါတယ္။ ကယ္လိုရီပိုလိုအပ္လာေတာ့ ကယ္လိုရီ မ်ားမ်ားစားမိလည္း ခႏၶာကိုယ္ က ျပန္လည္ အသုံးခ် ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဝိတ္ျပန္မတက္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အလြန္အကြၽံ စားရင္ေတာ့ ျပန္တက္ႏိုင္ပါတယ္။

ဝိတ္ေလွ်ာ့တဲ့ေနရာ မွာ အစားတစ္ခုတည္း နဲ႔ ေလွ်ာ့တာထက္ အခုလို ေပါ့ေပါ့ပါးပါး နဲ႔ လိုက္လုပ္လို႔ရတဲ့ Zumba Dance လိုမ်ိဳးေတြ တစ္ေန႔ကို မိနစ္ ၃၀ ေလာက္လမ္းျမန္ျမန္ေလွ်ာက္တာမ်ိဳးေတြ ပါ တြဲဖက္ လုပ္ေပးမွ ေနာင္ေရရွည္ မွာ ဝိတ္ဆက္ထိန္းႏိုင္မွာပါ။

ေလးစားစြာျဖင့္
ေဒါက္တာ ညီညီေက်ာ္

(Unicode)

ခေတ်ကာလ ပြောင်းလဲမှု့အရ လူတော်တော် များများ ကလည်း ကျန်းမာရေးကို ဂရုတစိုက် ရှိလာကြပါတယ်။ အဝလွန်ခြင်းရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေကို သိလာတာ နှင့်လအမျှ လူ အများကလည်း ကျန်းမာရေးရှု့ထောင့်အနေနဲ့ ကော အလှအပရေးရာ ရှု့ထောင့် အနေနဲ့ပါ ဝိတ်လျှော့ လာကြပါတယ်။ အများစု အကြမ်းဖြင်း သိထားတာ ကတော့ ဝိတ်လျှော့ရင် အစားလျှော့ တာနဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာမျိုးပါ။ ဒီတစ်ခေါက်ဆောင်းပါး မှာတော့ ဝိတ်ချတဲ့နေရာ မှာ ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်တဲ့ အမူအကျင့် လေးတွေအကြောင်း ကို ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။

1. ကယ်လိုရီ တွက်စားတတ်တဲ့ အကျင့်ကို လုပ်ပါ။

ကိုယ်ဘာစားစား ကယ်လိုရီ တွက်တတ်တဲ့ အကျင့် ကိုလုပ်ပါ။ အခုနောက်ပိုင်း မုန့်တော်တော် များများမှာ လည်း ကယ်လိုရီ တွက်ပြပေးထားတတ်ပါတယ်။ အစားအသောက် တော်တော်များများ (အထူးသဖြင့် မြန်မာ အစားအစာတွေ) ရဲ့ ကယ်လိုရီ ကိုတော့ တက်နိုင်သလောက် ကျွန်တော်ဖော်ပြပေးသွားပါမယ်။

2. မိမိ တစ်နေကုန် စားထား သမျှ ကို ချမှတ်ထားပါ။

တစ်နေကုန်စားထား သမျှ ကို နေ့စဉ် ဒိုင်ယာရီ သဘောမျိုး ချရေးခြင်းပာာ လည်း ဝိတ်ချတဲ့ နေရာ မှာတော်တော်လေး အသုံးဝင်ပါတယ်။ ချရေးလိုက်ခြင်းဖြင့် မိမိဘယ်လောက်တောင် စားလိုက်မိပြီ ဆိုတာကို ဦးနှောက်ကို သတိပေးသလိုမျိုးဖြစ်စေတဲ့အတွက် ကြောင့်ပါ။ အဲ့လိုချရေးတဲ့ နေရာ မှာလည်း
ရေးဖို့သတိရပြီ ဆိုတာနဲ့ ချရေးပေးဖို့ လိုပါတယ်။ အဲ့လို မလုပ်မိဘဲ ညအိပ်ခါ နီး မှအကုန်ချမှတ်မိတယ် ဆိုရင် တစ်နေကုန်စားထားတာ မှတ်မိဖို့လည်း ခက်သလို ကိုယ်စားတာများနေပြီဆိုရင်တောင် အိပ်ခါနီး ဖြစ်သွားတော့ အဲ့ဒီ တစ်နေ့ အတွက် ပြန် ထိန်းလို့မရသလိုဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။

3. အိမ်မှာပေါ့ပေါ့ပါးပါး အလုပ်လေးတွေ လုပ်ခြင်း။

အိမ်ပြန်ရောက်ပြီ ဆိုတာ နဲ့ လူအများစု က ပင်ပန်းပြီး ဘာမှ မလုပ်ချင်တော့ဘဲ တစ်နေရာတည်းမှာထိုင်ပြီး ရုပ်ရှင်ကြည့် ဖုန်းသုံးတတ် တဲ့ အကျင့် ရှိတတ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အငြိမ် ထိုင်မနေဘဲပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖြစ်စေ မယ့် လှုပ်ရှားမှု့မျိုး ဥပမာ တီဗွီ ကြည့်ရင်း အလေးတုံးအသေး မတာမျိုး ဖုန်းပြောရင်း လမ်းလျှောက်တာမျိုး စတာတွေ လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ အိမ်မှာ နေရင်း လည်း တခြားအိမ်မှု့ကိစ္စ လေးတွေ လုပ်တာလည်း ဝိတ်ချတဲ့နေရာ မှာ
တော်တော်လေး အကျိုးရှိပါတယ်။ ဥပမာ တံမြတ်စည်းလှည်းတာ ကြမ်းတိုက်တာ ဖုန်သုတ်တာမျိုးလေးတွေ လုပ်ပေးတာမျိုးပေါ့။

4. မလိုအပ်တဲ့ ခရီးကို ကားမသုံးပဲ လမ်းလျှောက်ပါ။

တော်ရုံတန်ရုံ ခရီးဂအကွာအဝေး မျိုးကို လမ်းလျှောက်သွားတတ် အကျင့် လုပ်ပေးခြင်းဖြင့် ဝိတ်ကျစေနိုင်သလို အဆုတ်နှင့် နှလုံး လုပ်ဆောင်ချက်ကို လည်း သိသိသာသာ တိုးတက်လာစေပါတယ်။

5. Food Label ဖတ်တတ်တဲ့ အကျင့်လုပ်ပါ။

စူပါမားကတ် တွေမှာမုန့်တွေဝယ်မယ် ဆိုရင် ကယ်လိုရီ ဘယ်လောက်ပါလဲ Carbohydrate, Protein, Fat ဘယ်လောက်ပါလဲ တွေကို ရေးထားတဲ့ food label တွေကို ဖတ်တတ်တဲ့ အကျင့်ရှိဖို့တော့လိုပါတယ်။ အဲ့ဒီလို ဖတ်တဲ့နေရာမှာ များသောအားဖြင့် serving size (တစ်ခါစားပမာဏ) နဲ့ရေးထားတတ်ပါတယ်။ တချို့ မုန့်တွေ က တစ်ထုပ်တည်း နဲ့ တစ်ခါစားပမာဏ ပါဝင်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ၂-၃ ခါစာလိုမျိုးတွေ ပါတတ်ပါတယ်။ ဒါမျိုးဆိုရင်တော့ ကယ်လိုရီ ပမာဏ ကိုသေချာတွက်ကြည့်ဖို့တော့လိုပါတယ်။

6. Zumba Dance ကခြင်း

အခုရက်ပိုင်း ခေတ်စားလာတဲ့ Zumba Dance ကို ၁၅ မိနစ် က ပေးပါက ကယ်လိုရီ ၂၀၀-၃၀၀ လောင်ကျွမ်းစေပါတယ်။ ကလို့လည်းကောင်းသလို ပျော်ဖို့လည်းကောင်းပါတယ်။ ဘာကြောင့် ဒါတွေကျွန်တော် လုပ်ခိုင်းနေတာလဲ ဆိုတော့ အခုနောက်ပိုင်း ဝိတ်ကျပြီး စားတာနဲ့ ပြန်တက်နေတယ် ဆိုပြီး
ခဏခဏ ကြားနေရပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ အစားအသောက်ပဲ လျှော့ပြီး ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား သိပ်မလုပ်ဖြစ်တော့ BMR (တစ်နေ့တာ လိုအပ်တဲ့ ကယ်လိုရီ ပမာဏ) က တဖြည်းဖြည်း ကျလာပြီး နည်းနည်းစားတာ နဲ့ပြန်ပြန်တက်လာတာပါ။

BMR (တစ်နေ့တာ လိုအပ်တဲ့ ကယ်လိုရီ ပမာဏ) ပြန်တက်အောင် ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ????
အဓိက ကတော့ ပုံမှန်လှုပ်ရှားသွားလာမှု့ လုပ်ပေးရပါမယ်။ ဒါမှလည်း ခန္ဓာကိုယ် က ဆဲလ် တွေ က အလုပ်ပို လုပ်ပြီး Energy ပိုသုံး လာတဲ့ အတွက် ကယ်လိုရီ ပိုလိုအပ်လာပါတယ်။ ကယ်လိုရီပိုလိုအပ်လာတော့ ကယ်လိုရီ များများစားမိလည်း ခန္ဓာကိုယ် က ပြန်လည် အသုံးချ နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဝိတ်ပြန်မတက်နိုင်တော့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အလွန်အကျွံ စားရင်တော့ ပြန်တက်နိုင်ပါတယ်။

ဝိတ်လျှော့တဲ့နေရာ မှာ အစားတစ်ခုတည်း နဲ့ လျှော့တာထက် အခုလို ပေါ့ပေါ့ပါးပါး နဲ့ လိုက်လုပ်လို့ရတဲ့ Zumba Dance လိုမျိုးတွေ တစ်နေ့ကို မိနစ် ၃၀ လောက်လမ်းမြန်မြန်လျှောက်တာမျိုးတွေ ပါ တွဲဖက် လုပ်ပေးမှ နောင်ရေရှည် မှာ ဝိတ်ဆက်ထိန်းနိုင်မှာပါ။

လေးစားစွာဖြင့်
ဒေါက်တာ ညီညီကျော်