ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈ႕ ႏႈန္း က အခုေနာက္ပိုင္း မွာ အရမ္းကို ျမင့္တက္လာပါတယ္။ ဒါကလည္း လူေနမႈ႕ ပုံစံ ေျပာင္းလဲ လာလို႔လည္းပါပါတယ္။ အစားအေသာက္ေတြ လည္း တာရွည္ခံေဆးေတြ ဆိုးေဆးေတြ ပိုးသတ္ေဆးေတြ သုံးလာေတာ့ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားဖို႔ကို အဖက္ဖက္ ကေန ပံ့ပိုးေပးေနသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဥပမာ – ငါးေျခာက္ဆိုရင္ တာရွည္ခံေအာင္ တာရွည္ခံေဆး Nitrosamines (ယမ္းစိမ္း) သုံးတယ္။ၿပီးေတာ့ ေဈးဆိုင္ေရာက္ေတာ့ အေရာင္လွ ေအာင္ ဆိုးေဆး (dye) ေတြ ျဖန္းတယ္။ ဒီၾကားထဲ ယင္ မနားေအာင္ ပိုးသတ္ေဆး ပါ ျဖန္းလိုက္ေတာ့ ဒီငါးေျခာက္ဆိုတဲ့ အစားအစာ ကေန ကင္ဆာ ျဖစ္ဖို႔ နည္းလမ္း သုံးခု ေလာက္ရွိေနပါတယ္။ ဒီအတိုင္းပါပဲ ပုဇြန္ေျခာက္ ဆိုရင္ လည္း ရဲေနေအာင္ ဒီလို နည္းေတြ သုံးထားၾကပါတယ္။ျမန္မာေတြ အစားမ်ား တဲ့ ငါးပိ မွာ လည္း အခုေနာက္ပိုင္း ဓါတ္ေျမၾသဇာေတြ သုံးလာျပန္ပါတယ္။
အဲ့လို ေျပာလို႔ ready made အစားအစာေတြ ကေကာ စိတ္ခ်ရရဲ႕ လားဆိုရင္ေတာ့ GMP (Good Manufacturing Practice) ဒါမွမပာုတ္ HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) ဆိုတဲ့ ထုတ္လုပ္မႈ႕အပိုင္းမွာ က်န္းမာေရး အတြက္ စိတ္ခ်ရေၾကာင္း အာမာခံ ခ်က္ေပးထားတဲ့ အမွတ္ တံဆိပ္ေလးေတြ ပါရင္ေတာ့ တစ္မ်ိဳးေပါ့။ အဲ့လို မပာုတ္တဲ့ အစား အေသာက္ေတြ မွာ ဆိုရင္ေတာ့ က်န္းမာေရး အတြက္ သင့္ေတာ္ပါတယ္ လို႔ ရာႏႈန္းျပည့္ အာမာခံခ်က္ မရွိတဲ့ အတြက္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ ဓါတု ပစၥည္းေတြ လည္း ပါဝင္ေကာင္း ပါဝင္ ႏိုင္ပါတယ္။
1. ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ရွိေနတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ ေဝဒနာရွင္ေတြ ကို ခ်ိဳတဲ့မုန႔္ မွန္သမွ အကုန္ေရွာင္ ၿပီး မေကြၽးပဲ ထားသင့္ပါသလား???? အခု ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ လြဲမွားေနတဲ့ အခ်က္တခ်ိဳ႕ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါ ဘာလဲဆိုေတာ့ သၾကားစားရင္ ကင္ဆာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေနတဲ့ သူကို သၾကားပါတာ ဘာမွ မေကြၽးေတာ့ဘူးဆိုတာပါပဲ။ တကယ္ ကို လြဲမွားေနပါတယ္။ သၾကားစားရင္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီးေနၿပီ ေဆးကုသမႈ႕ ခံယူေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ သၾကားပါတာေတြ လုံးဝ ေရွာင္ေနမယ့္ အစား အာပာာရ ျပည့္တာေလးေတြ ေကြၽးရပါမယ္။ ေဆးဒဏ္ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ဒဏ္ ေတြေၾကာင့္ အစားအေသာက္ ပ်က္ေန ခံတြင္းပ်က္ေနတဲ့ လူနာ ကို သၾကားေကြၽးရင္ ကင္ဆာ ျဖစ္မွာ ဆိုးၿပီး လုံးဝနီးပါး အရသာ မရွိတဲ့ အစားအစာ ေတြ ေကြၽးေတာ့ လူနာက ပိုမစားၾထင္ေတာ့ပဲ ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုေျပာလို႔ သၾကားခ်ည္း ေကြၽးရမယ္ လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ လူနာသာ စားခ်င္မယ္ဆိုရင္ အခ်ိဳမုန႔္ ေလးေတြ ဘီစကြတ္ေလးေတြ ေကြၽးလို႔ရပါတယ္။
2. ကင္ဆာေရာဂါ ေဝဒနာရွင္ေတြ အသား မ်ားမ်ား ပို ေကြၽးသင့္ပါသလား၊ ေလွ်ာ့ေကြၽးသင့္ပါသလား????
ေနာက္တစ္ခု လြဲမွားေနတာ ကေတာ့ အသားေကြၽးရင္ လူနာ သန္ထ မွာ ဆိုးလို႔၊ ဝမ္းခ်ဳပ္မွာ ဆိုးလို႔ ဆိုၿပီး နည္းလမ္းမ်ိဳးစုံ နဲ႔ အသားမေကြၽးၾကျပန္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ေတြ မွာ အာပာာရျပည့္ဝ ဖို႔ဆိုတာ အသားဓါတ္ ကို ျပည့္ျပည့္ဝဝ စားေပးဖို႔လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ က အသားစားတာ နည္းတဲ့ အတြက္ အရင္က စားတာထက္ေတာင္ ပို စားေပးရပါတယ္။ ဥပမာ- အသားစားမယ္ ဆိုရင္ ၾကက္သား ငါး လိုမ်ိဳး အျဖဴေရာင္ အသားကို ရက္မ်ားမ်ား စားေပးၿပီး အနီေရာင္ အသားေတြ ျဖစ္တဲ့ အမဲသား ဝက္သား ဆိတ္သား စတာေတြ ကို တပါတ္ ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ ေကြၽးေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ပင္လယ္ငါးေလးေတြ ေကြၽးေပးရင္ ပိုေတာင္ ေကာင္းပါေသးတယ္။ ပင္လယ္ငါးေတြကေတာ့ တပါတ္ တရက္ေလာက္ေကြၽးရင္ လုံေလာက္ပါတယ္။
3. ၾကက္ဥ ေကြၽးသင့္ပါသလား????
ၾကက္ဥေကြၽးေပးရပါမယ္။ albumin ဆိုတဲ့ ပ႐ိုတင္းဓါတ္ ႂကြယ္ဝတဲ့ ၾကက္ဥ အကာ စားေပးျခင္း ျဖင့္ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ကို တတ္လာေစပါတယ္။ တရက္ ကို ၾကက္ဥ အကာ ၆ လုံး ကေန ၁၀ လုံး အထိ ေကြၽးေပးလို႔ရပါတယ္။ ၾကက္ဥ အကာ ကေတာ့ ၂ လုံး ထက္ပို ၿပီေတာ့ မေကြၽးသင့္ပါဘူး။ ေသြးတြင္း ကိုလက္စထေရာ တက္လာမွာဂစိုးလို႔ပါ။ ၾကက္ဥ အျပင္ ငုံးဥ၊ ဘဲဥ စားေပးလည္းရပါတယ္။
4. ကင္ဆာ ေဝဒနာရွင္ ေတြ ကို ေန႔လည္ အဆာေျပ ဘာေတြ ေကြၽးသင့္ သလဲ???? ႏို႔ ၾကက္ဥ ပူတင္း လိုမ်ိဳးေလး ေကြၽးတာကေတာ့ ပ႐ိုတင္း အစားဓါတ္ ျပည့္ဝၿပီး အာပာာရျဖစ္ေစပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ အေျပာင္း အလဲ ျဖစ္ေအာင္ ျမန္မာ့ ႐ိုးရာ အစားအစာေတြ ေကြၽးလို႔လဲ ရပါတယ္။ ဥပမာ- ပဲကတၱီပါ ျပဳတ္တို႔၊ တိုပာူး သုတ္ စတာေလးေတြ ေကြၽးေပးလို႔ရပါတယ္။ ေပါင္မုန႔္ၾကက္ဥ ႏွင့္ ႏြားႏို႔ တစ္ခြက္ တိုက္ေပးျခင္း ပာာလည္း ေန႔လည္ အဆာေျပ ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး အာပာာရ ျဖည့္တင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။
5. ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ေတြ ကို အသီးအႏွံ ေကြၽးလို႔ရလား ???? ဒါကေတာ့ အေမးမ်ားတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ထဲကတစ္ခုပါ။ အသီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေကြၽးလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Great Fruits (ဂရိတ္ဖ႐ု) သီးကိုေတာ့ မစားတာ ေကာင္းပါတယ္။ ဂရိတ္ဖ႐ုသီး က ေဆးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႏွင့္ ဓါတ္ျပဳမႈ႕ ျဖစ္ၿပီး ေဆးေတြရဲ႕ အာနိသင္ကို ေလ်ာ့နည္း သြားေစလို႔ မစားသင့္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ အသီး ေတြ ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား စားလို႔ရပါတယ္။ အေရာင္ ငါးမ်ိဳး စုံေအာင္ စားႏိုင္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆုံးပါ။ အေရာင္ငါးမ်ိဳး ဆိုတာ ကေတာ့ အျဖဴေရာင္၊ အဝါ သို႔မပာုတ္ လိေမၼာ္ေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္၊ ခရမ္းေရာင္၊ အနီေရာင္ စတာေတြ ကို စားေပးသင့္ပါတယ္။
6. ဝလာေအာင္ ဆိုၿပီး အသင့္စားၾကက္ေၾကာ္ ဘာဂါ ပီဇာ ေတြ ေကာ ေကြၽးသင့္ပါသလား???? လူနာဂက စားခ်င္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ပါတ္ တစ္ခါထက္ေတာ့ ပို မေကြၽးသင့္ပါဘူး။ ဝလာမွာေတာ့ ပာုတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်န္းက်န္းမာမာ နဲ႔ ဝလာတာမ်ိဳးေတာ့ ျဖစ္လာမွာ မပာုတ္ပါဘူး။
7. ကင္ဆာ ေဝဒနာရွင္ေတြ ကို တရက္ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ေကြၽးသင့္သလဲ???? တရက္ ကို ၅ ႀကိမ္ေလာက္ အနည္းဆုံး ေကြၽးေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ နည္းနည္း နဗင့္ ခဏခဏ စားတတ္တဲ့ အက်င့္ လုပ္ေပးရပါမယ္။
ေလးစားစြာျဖင့္
ေဒါက္တာ ညီညီေက်ာ္
ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံ မှာ ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှု့ နှုန်း က အခုနောက်ပိုင်း မှာ အရမ်းကို မြင့်တက်လာပါတယ်။ ဒါကလည်း လူနေမှု့ ပုံစံ ပြောင်းလဲ လာလို့လည်းပါပါတယ်။ အစားအသောက်တွေ လည်း တာရှည်ခံဆေးတွေ ဆိုးဆေးတွေ ပိုးသတ်ဆေးတွေ သုံးလာတော့ ကင်ဆာ ဖြစ်ပွားဖို့ကို အဖက်ဖက် ကနေ ပံ့ပိုးပေးနေသလို ဖြစ်နေပါတယ်။
ဥပမာ – ငါးခြောက်ဆိုရင် တာရှည်ခံအောင် တာရှည်ခံဆေး Nitrosamines (ယမ်းစိမ်း) သုံးတယ်။ပြီးတော့ ဈေးဆိုင်ရောက်တော့ အရောင်လှ အောင် ဆိုးဆေး (dye) တွေ ဖြန်းတယ်။ ဒီကြားထဲ ယင် မနားအောင် ပိုးသတ်ဆေး ပါ ဖြန်းလိုက်တော့ ဒီငါးခြောက်ဆိုတဲ့ အစားအစာ ကနေ ကင်ဆာ ဖြစ်ဖို့ နည်းလမ်း သုံးခု လောက်ရှိနေပါတယ်။ ဒီအတိုင်းပါပဲ ပုဇွန်ခြောက် ဆိုရင် လည်း ရဲနေအောင် ဒီလို နည်းတွေ သုံးထားကြပါတယ်။မြန်မာတွေ အစားများ တဲ့ ငါးပိ မှာ လည်း အခုနောက်ပိုင်း ဓါတ်မြေသြဇာတွေ သုံးလာပြန်ပါတယ်။
အဲ့လို ပြောလို့ ready made အစားအစာတွေ ကကော စိတ်ချရရဲ့ လားဆိုရင်တော့ GMP (Good Manufacturing Practice) ဒါမှမပာုတ် HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) ဆိုတဲ့ ထုတ်လုပ်မှု့အပိုင်းမှာ ကျန်းမာရေး အတွက် စိတ်ချရကြောင်း အာမာခံ ချက်ပေးထားတဲ့ အမှတ် တံဆိပ်လေးတွေ ပါရင်တော့ တစ်မျိုးပေါ့။ အဲ့လို မပာုတ်တဲ့ အစား အသောက်တွေ မှာ ဆိုရင်တော့ ကျန်းမာရေး အတွက် သင့်တော်ပါတယ် လို့ ရာနှုန်းပြည့် အာမာခံချက် မရှိတဲ့ အတွက် ကင်ဆာ ဖြစ်စေတဲ့ ဓါတု ပစ္စည်းတွေ လည်း ပါဝင်ကောင်း ပါဝင် နိုင်ပါတယ်။
1. ကျွန်တော်တို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိနေတဲ့ ကင်ဆာရောဂါ ဝေဒနာရှင်တွေ ကို ချိုတဲ့မုန့် မှန်သမှ အကုန်ရှောင် ပြီး မကျွေးပဲ ထားသင့်ပါသလား???? အခု ကျွန်တော်တို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ လွဲမှားနေတဲ့ အချက်တချို့ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒါ ဘာလဲဆိုတော့ သကြားစားရင် ကင်ဆာ ဖြစ်တတ်တယ်။ ဒါကြောင့် ကင်ဆာဖြစ်နေတဲ့ သူကို သကြားပါတာ ဘာမှ မကျွေးတော့ဘူးဆိုတာပါပဲ။ တကယ် ကို လွဲမှားနေပါတယ်။ သကြားစားရင် ကင်ဆာ ဖြစ်စေတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကင်ဆာဖြစ်ပြီးနေပြီ ဆေးကုသမှု့ ခံယူနေပြီဆိုရင်တော့ သကြားပါတာတွေ လုံးဝ ရှောင်နေမယ့် အစား အာပာာရ ပြည့်တာလေးတွေ ကျွေးရပါမယ်။ ဆေးဒဏ် ဓါတ်ရောင်ခြည်ဒဏ် တွေကြောင့် အစားအသောက် ပျက်နေ ခံတွင်းပျက်နေတဲ့ လူနာ ကို သကြားကျွေးရင် ကင်ဆာ ဖြစ်မှာ ဆိုးပြီး လုံးဝနီးပါး အရသာ မရှိတဲ့ အစားအစာ တွေ ကျွေးတော့ လူနာက ပိုမစားထြင်တော့ပဲ ပိုပြီးတော့တောင်အာဟာရချို့တဲ့သွားပါလိမ့်မယ်။ ဒီလိုပြောလို့ သကြားချည်း ကျွေးရမယ် လို့ မဆိုလိုပါဘူး။ လူနာသာ စားချင်မယ်ဆိုရင် အချိုမုန့် လေးတွေ ဘီစကွတ်လေးတွေ ကျွေးလို့ရပါတယ်။
2. ကင်ဆာရောဂါ ဝေဒနာရှင်တွေ အသား များများ ပို ကျွေးသင့်ပါသလား၊ လျှော့ကျွေးသင့်ပါသလား????
နောက်တစ်ခု လွဲမှားနေတာ ကတော့ အသားကျွေးရင် လူနာ သန်ထ မှာ ဆိုးလို့၊ ဝမ်းချုပ်မှာ ဆိုးလို့ ဆိုပြီး နည်းလမ်းမျိုးစုံ နဲ့ အသားမကျွေးကြပြန်ပါဘူး။ တကယ်တော့ ကင်ဆာဝေဒနာရှင်တွေ မှာ အာပာာရပြည့်ဝ ဖို့ဆိုတာ အသားဓါတ် ကို ပြည့်ပြည့်ဝဝ စားပေးဖို့လိုပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကျွန်တော် တို့မြန်မာလူမျိုးတွေ က အသားစားတာ နည်းတဲ့ အတွက် အရင်က စားတာထက်တောင် ပို စားပေးရပါတယ်။ ဥပမာ- အသားစားမယ် ဆိုရင် ကြက်သား ငါး လိုမျိုး အဖြူရောင် အသားကို ရက်များများ စားပေးပြီး အနီရောင် အသားတွေ ဖြစ်တဲ့ အမဲသား ဝက်သား ဆိတ်သား စတာတွေ ကို တပါတ် နှစ်ကြိမ်လောက် ကျွေးပေးဖို့လိုပါတယ်။ ပင်လယ်ငါးလေးတွေ ကျွေးပေးရင် ပိုတောင် ကောင်းပါသေးတယ်။ ပင်လယ်ငါးတွေကတော့ တပါတ် တရက်လောက်ကျွေးရင် လုံလောက်ပါတယ်။
3. ကြက်ဥ ကျွေးသင့်ပါသလား????
ကြက်ဥကျွေးပေးရပါမယ်။ albumin ဆိုတဲ့ ပရိုတင်းဓါတ် ကြွယ်ဝတဲ့ ကြက်ဥ အကာ စားပေးခြင်း ဖြင့် ကိုယ်ခံစွမ်းအား ကို တတ်လာစေပါတယ်။ တရက် ကို ကြက်ဥ အကာ ၆ လုံး ကနေ ၁၀ လုံး အထိ ကျွေးပေးလို့ရပါတယ်။ ကြက်ဥ အကာ ကတော့ ၂ လုံး ထက်ပို ပြီတော့ မကျွေးသင့်ပါဘူး။ သွေးတွင်း ကိုလက်စထရော တက်လာမှာဂစိုးလို့ပါ။ ကြက်ဥ အပြင် ငုံးဥ၊ ဘဲဥ စားပေးလည်းရပါတယ်။
4. ကင်ဆာ ဝေဒနာရှင် တွေ ကို နေ့လည် အဆာပြေ ဘာတွေ ကျွေးသင့် သလဲ???? နို့ ကြက်ဥ ပူတင်း လိုမျိုးလေး ကျွေးတာကတော့ ပရိုတင်း အစားဓါတ် ပြည့်ဝပြီး အာပာာရဖြစ်စေပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ အပြောင်း အလဲ ဖြစ်အောင် မြန်မာ့ ရိုးရာ အစားအစာတွေ ကျွေးလို့လဲ ရပါတယ်။ ဥပမာ- ပဲကတ္တီပါ ပြုတ်တို့၊ တိုပာူး သုတ် စတာလေးတွေ ကျွေးပေးလို့ရပါတယ်။ ပေါင်မုန့်ကြက်ဥ နှင့် နွားနို့ တစ်ခွက် တိုက်ပေးခြင်း ပာာလည်း နေ့လည် အဆာပြေ နေရာမှာ တော်တော်လေး အာပာာရ ဖြည့်တင်းပေးနိုင်ပါတယ်။
5. ကင်ဆာဝေဒနာရှင်တွေ ကို အသီးအနှံ ကျွေးလို့ရလား ???? ဒါကတော့ အမေးများတဲ့ မေးခွန်းတွေ ထဲကတစ်ခုပါ။ အသီးတော်တော်များများ ကျွေးလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Great Fruits (ဂရိတ်ဖရု) သီးကိုတော့ မစားတာ ကောင်းပါတယ်။ ဂရိတ်ဖရုသီး က ဆေးတော်တော်များများ နှင့် ဓါတ်ပြုမှု့ ဖြစ်ပြီး ဆေးတွေရဲ့ အာနိသင်ကို လျော့နည်း သွားစေလို့ မစားသင့်ပါဘူး။ ကျန်တဲ့ အသီး တွေ ကတော့ တော်တော်များများ စားလို့ရပါတယ်။ အရောင် ငါးမျိုး စုံအောင် စားနိုင်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါ။ အရောင်ငါးမျိုး ဆိုတာ ကတော့ အဖြူရောင်၊ အဝါ သို့မပာုတ် လိမ္မော်ရောင်၊ အစိမ်းရောင်၊ ခရမ်းရောင်၊ အနီရောင် စတာတွေ ကို စားပေးသင့်ပါတယ်။
6. ဝလာအောင် ဆိုပြီး အသင့်စားကြက်ကြော် ဘာဂါ ပီဇာ တွေ ကော ကျွေးသင့်ပါသလား???? လူနာဂက စားချင်ရင်တော့ နှစ်ပါတ် တစ်ခါထက်တော့ ပို မကျွေးသင့်ပါဘူး။ ဝလာမှာတော့ ပာုတ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျန်းကျန်းမာမာ နဲ့ ဝလာတာမျိုးတော့ ဖြစ်လာမှာ မပာုတ်ပါဘူး။
7. ကင်ဆာ ဝေဒနာရှင်တွေ ကို တရက် ဘယ်နှစ်ကြိမ်ကျွေးသင့်သလဲ???? တရက် ကို ၅ ကြိမ်လောက် အနည်းဆုံး ကျွေးပေးဖို့ လိုပါတယ်။ နည်းနည်း နဗင့် ခဏခဏ စားတတ်တဲ့ အကျင့် လုပ်ပေးရပါမယ်။
လေးစားစွာဖြင့်
ဒေါက်တာ ညီညီကျော်
