အတွေးရောဂါဆိုတာ လူတစ်ယောက်ရဲ့တွေးထင်မှု ချို့ယွင်းနေတဲ့စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတစ်ခုပါ။ ဆေးပညာ အခေါ်အဝေါ်အရတော့ Schizophrenia ပါ။ သူကဘယ်လိုစိတ်ရောဂါ ဖြစ်နေတာလဲဆိုရင်ယုံကြည်မှု မှားယွင်း နေခြင်း၊ တကယ်မရှိတာကိုရှိတယ်ဟု မှားယွင်းခံယူထားခြင်း၊ မိမိဘာသာနားလည်ခြင်းတွေ ဖြစ်နေတတ်ပါ တယ်။ လတ်တလောဖြစ်တဲ့ရောဂါကို အပြုအမူမှာ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်လာမယ်။ အတွေးအထင်တွေမှားလာ မယ်။ ရုတ်တရက်လူမှုပတ်ဝန်းကျင်က ရှောင်ဖယ်သွားတတ်တယ်။ ဒီရောဂါဟာ အမျိုးသားတွေမှာပါတွေ့ရပါ တယ်။
ဒီရောဂါအဓိက အရင်းခံကတော့မျိုးရိုးပေါ်မူတည်ပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်ရိုက်ခတ်မှုတွေလည်း ပါပါတယ်။ အဲဒါ ကတော့သားဖွားခြင်းရဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေရယ် မြို့ပေါ်မှာမွေးဖွားခြင်းတွေက သက်ရောက်တတ်ပါ တယ်။ ဦးနှောက်ကိုပုံရိပ်စိုက်ကြည့်တဲ့အခါ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှုပုံမမှန်ခြင်း၊ ဦးနှောက်အရွယ်အစားသေးနေ တာတွေ့ရတတ်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးတွေးထင်မှုအပိုင်းမှာ ချို့ယွင်းမှုတွေဟာ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်ဖိအားပေးမှုတွေ၊ မူး ယစ်ဆေးတွေကြောင့်ခဏခဏဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါကိုဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှု မမှန်တဲ့ရောဂါလို့မြင်လာကြပါ တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆို မျိုးရိုးဗီဇချို့တဲ့ပြီး ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုမဟုတ်မှုနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်လွှမ်းမိုးမှုတွေကြောင့်ဖြစ် လာရလို့ပါ။
ဒီရောဂါဟာ တစ်ခါတစ်လေခဏဖြစ်ရာကနေ နာတာရှည်ဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ ဒီလူတစ်ယောက်မှာ ဦးနှောက် မှာရောဂါမရှိ၊ ဆေးစွဲမှုမရှိတဲ့ထူးခြားသောအပြုအမူတွေ ရှိလာပြီး၊ ယုံကြည်မှုတွေမှားယွင်းလာတယ်။ မရှိတာကို ရှိတယ်လို့မြင်လာရင် ဒါဟာလတ်တလောရောဂါဖြစ်လာပြီလို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။ Schizophrenia လို့အမည်နာ မတပ်ဖို့ကတော့ လူနာရဲ့ပြောကြားချက်တွေရယ်၊ ဦးနှောက်တွင်းရောဂါဖြစ်နေမှုကို ရှာဖွေတဲ့စစ်ဆေးမှုနဲ့ပြောရ ပါတယ်။
လတ်တလောရောဂါခံစားနေရပြီဆို ဒီလူဟာအရင်ဆုံးအကြားအာရုံ မှားယွင်းလာပါမယ်။ သူ့ကိုနောက်လူတစ် ယောက်ကစကားတွေပြောနေတယ်လို့ မှားထင်လာပါတယ်။ သူ့ရဲ့အတွေးထဲကို တစ်ယေက်ယောက်ထည့်ပေး တယ်ထင်ပြီး မှားယွင်းတွေးတောနေတတ်ပါတယ်။ ခံစားမှု၊ လှုပ်ရှားမှုကိုထိန်းချုပ်ခံနေရတယ်လို့ ထင်လာမယ်။ ယုံကြည်မှုတွေမှားယွင်းပြီး လက်ခံလာပါမယ်။
နာတာရှည်ရောဂါဖြစ်လာရပြီဆို အနုတ်လက္ခဏာဆောင်လာပါတယ်။ အရာရာကိုစိတ်မဝင်စားတော့ခြင်း၊ လူမှု ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့မနေတော့ခြင်း၊ စကားသိပ်မပြောတော့ခြင်း၊ ကိုယ့်ဘာသာတောင်ဂရုမစိုက်တော့ပါဘူး။ ထင် ယောင်ထင်မှားဖြစ်မှုမှာ အဓိကအကြားပါ။ မည်သူမျှမရှိလည်း သူ့နားထဲမှာအသံတွေကြားနေရတတ်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ အသံတစ်ခုကထပ်ခါထပ်ခါကြားနေရတတ်ပါတယ်။ ဒါကအတွေ့အများဆုံးပါ။ နောက်တစ်ခုက ထိန်းချုပ်မှုထင်ယောင်ထင်မှား ဖြစ်တာပါ။ သူ့ရဲ့စိတ်ခံစားမှု၊ လှုပ်ရှားမှုကိုနောက်တစ်ယောက်က ထိန်းချုပ်ထား တယ်ထင်နေတတ်ပါတယ်။ နောက်ထပ်တွေ့ရတတ်တာက လက်ခံယုံကြည်ထားတာ မှားယွင်းမှုပါ။ ဥပမာ- လကိုမြင်တယ်။ ဒါကလပေါ့။ နောက်ချက်ခြင်းအဲဒီလက သရဲဖြစ်သွားပါတယ်။
အဲဒီတော့ ဒီလက္ခဏာတွေရှိနေရင် ဒီရောဂါကိုတန်းပြောနိုင်ပြီလားဆိုတော့ ပြောလို့မရသေးပါ။ တခြားရောဂါ တွေမှာလည်း ဒီလက္ခဏာတွေရှိတတ်ပါတယ်။ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ စိတ်စွဲလန်းမှုများတဲ့အခါ တွေ့ရတတ်သလို အဖျားဝင်ပြီးစိတ်ဂနာမငြိမ်ဖြစ်တတ်တဲ့အခါမှာလည်း တွေ့ရတတ်ပါတယ်။
ဒီရောဂါကိုပထမအကြိမ် စခံစားရလျှင်ဆေးရုံတင်လေ့ရှိပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆို လူနာကသူတို့ဘာသာသူ တို့နေမကောင်းမှန်းကို မသိတာရယ်၊ အပြင်မှာဆို ကုသမှုလက်မခံတာရယ်ကြောင့်ပါ။ တချို့ဆို သူတို့ကိုယ်သူ တို့အတွက်အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သလို အခြားသူတွေအတွက်ပါအန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ခဏခဏ ပြန်ဖြစ်တယ်။ နာတာရှည်ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာ အပြင်မှာပင်ကုသနိုင်ပါတယ်။
အရင်ဆုံးဒီလူနာကို ဆေးဝါးနဲ့စတင်ကုသကြပါတယ်။ သောက်ဆေးတွေက ဒီလိုရောဂါခံစားသူ အတော်များများ အတွက်ထိရောက်မှုရှိပါတယ်။ နှစ်ပတ်လေးပတ်လောက်သောက်ရင်တောင် ထိရောက်မှုတော်တော်ရှိပါတယ်။ တချို့ကျဆေးသောက်ပြီး သိပ်မကြာဘူးအာနိသင်ပြတတ်ပါတယ်။ လက္ခဏာတွေသက်သာသွားရင်တောင် ဆေးဆက်သောက်ဖို့လိုပါတယ်။ ထပ်မဖြစ်အောင်ပေါ့။
တစ်ခါတစ်လေ ဒီရောဂါစဖြစ်သူတွေဆို တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်လောက်ဆေးသောက်နေတတ်ပါတယ်။ ခဏခဏလ က္ခဏာပြန်ပြနေရင်တော့ နှစ်ပေါင်းများစွာစွဲသောက်နေရတတ်ပါတယ်။ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် သောက်တဲ့ ဆေးတွေကအများကြီးရှိပါတယ်။ ဒီဆေးတွေသောက်တဲ့အခါ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလေးတွေရှိတတ်ပါတယ်။ ဆေးသောက်နေစဉ်အစားစားလာမှုကြောင့် ဝတတ်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ ကြွက်သားအားမရှိခြင်း၊ အငြိမ်မ နေခြင်း၊ ရင်သားကြီးလာခြင်း၊ ပါးစပ်ခြောက်ခြင်း၊ အမြင်ဝါးခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ ကြာရှည်စွဲသောက်ခဲ့ရင်မျက်စိ တွေတော့ထိတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆေးတွေသောက်တဲ့အခါနည်းနည်းကနေ စတိုက်ပါတယ်။ ပြီးမှဆေးကို တိုးတိုးသွားပါတယ်။
ဆေးသောက်နေစဉ်ကာလအတွင်း လူနာ၊ သူ့မိသားစုကို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကုသမှုထပ်ပေးရပါတယ်။ တကယ်လို့ သောက်ဆေးနဲ့ရောဂါကို ထိန်းနိုင်သွားလျှင်လူမှုရေး ထူထောင်ခြင်းတွေပါလုပ်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ ပုံမှန်လူတစ် ယောက်လိုဖြစ်အောင်ပတ်ဝန်းကျင်ကလည်း ကူညီဖေးမဖို့လိုပါတယ်။
ပထမအကြိမ်ဒီရောဂါခံစားရသူတွေရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံက နောက်ပိုင်းအလားအလာကောင်းပါတယ်။ သုံးပုံတစ်ပုံ ကနာတာရှည်ဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ ကျန်တာတွေကတော့ ပထမအကြိမ်ပြန်ကောင်းသွားပေမဲ့ တစ်ခါတစ်လေ ခဏခဏပြန်ပြတတ်ပါတယ်။ ထပ်မဖြစ်အောင်ဆေးထပ်သောက်တာကတော့ ပထမနှစ်နှစ်အတွင်းပြန်မဖြစ် အောင်လျော့ကျသွားမှုက ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ်သေ ကြောင်းကြံစည်မှုနဲ့တွဲတတ်ပါတယ်။ လူနာ ၁၀ ယောက်မှာ တစ်ယောက်လောက်ရှိတတ်ပါတယ်။
Author: ဒေါက်တာဇွဲကောင်းချစ် (Vol-8 / No-10) Healthcare Journal
