လိင်စိတ်နည်းပါးခြင်းဆိုသည်မှာ ကာမရာဂဆန္ဒများအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု လျော့နည်းလားရခြင်းဖြစ်ပြီး အမျိုးသားများရောအမျိုးသမီးများပါ ဖြစ်နိုင်သောအခြေအနေတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ ယခုဖေါ်ပြပေးမည့်အကြောင်းအရာများကတော့ အမျိုးသားများလိင်စိတ်နည်းပါးရခြင်းနောက်ကွယ်က အကြောင်းတရားများဖြစ်ပါတယ်။
(၁) ကျားဟော်မုန်းအားနည်းခြင်း (Testosterone Hormone)
ကျားဟော်မုန်းကို ဝှေးစေ့များမှအဓိကထုတ်လုပ်ပြီး ၎င်း၏အဓိကလုပ်ငန်းဆောင်တာများမှာ ကြွက်သားနှင့်အရိုးများတည်ဆောက်ခြင်း၊ သုက်ပိုးထုတ်လွှတ်ခြင်းကို လှုံ့ဆော်ပေးခြင်းနှင့် လိင်စိတ်နှိုးဆွပေးခြင်းတို့ပဲဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကျားဟော်မုန်းကျဆင်းလာခြင်းနှင့်အမျှ အမျိုးသားများ၏လိင်ဆန္ဒမှာလဲလျော့နည်းလာပါလိမ့်မည်။ အသက်အရွယ်အိုမင်းလာခြင်းနှင့်အခြားသောအကြောင်းအရာများ (အချို့သောသွေးတိုးကျဆေးများ၊ကင်ဆာကုထုံးနှင့်စိတ်ကျဆေးများ)ကြောင့်လည်း ကျားဟော်မုန်းကျဆင်းနိုင်ပါသည်။
(၂) စိတ်ဓါတ်ကျခြင်း (Depression)
စိတ်ဓါတ်ကျခြင်းကြောင့် အမျိုးသားများ၏လိင်ဆန္ဒလျော့နည်းနိုင်သလို အချို့သောစိတ်ကျရောဂါကုသဆေးများ၏ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကြောင့်လည်း လိင်စိတ်ဆန္ဒလျော့နည်းလာတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးများကိုဆရာဝန်၏ညွှန်ကြားချက်မပါဘဲ သောက်သုံးခြင်းကိုရှောင်ကြဉ်သင့်ပါသည်။
(၃) နာတာရှည်ရောဂါများ (Chronic illness)
အချို့သောနာတာရှည်ရောဂါများကြောင့်လည်း အမျိုးသားများ လိင်စိတ်ဆန္ဒလျော့နည်းကျဆင်းနိုင်ပါသည်။ ဥပမာ- ဆီးချိုရောဂါ၊အဝလွန်ခြင်း၊သွေးတိုးရောဂါ၊သွေးတွင်းအဆီဓာတ်များခြင်း၊ကင်ဆာရောဂါနှင့် နာတာရှည်နှလုံး၊ ကျောက်ကပ်၊အဆုတ်နှင့်အသည်းရောဂါများကြောင့် လိင်စိတ်ကျဆင်းနိုင်ပါသည်။
(၄) အိပ်စက်အနားယူချိန်နည်းပါးခြင်း (Sleep Problems)
လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ တစ်ညလျှင်ငါးနာရီထက်လျော့နည်းအိပ်စက်သောအမျိုးသားများ၌ လိင်စိတ်လျော့နည်းသောအခြေအနေပိုမိုဖြစ်ပွားနိုင်ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပြည့်ပြည့်ဝဝအိပ်စက်အနားယူခြင်းကလည်း လိင်စိတ်လျော့နည်းခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။
(၅)အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ခြင်းနှင့် စိတ်ဖိစီးမှုများခြင်း (Aging and Stressful Condition)
အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများနှင့်စိတ်ဖိစီးမှုများသောအမျိုးသားများ၌ လိင်စိတ်လျော့နည်းသောအခြေအနေပိုမိုကြုံတွေ့ရနိုင်ပါသည်။
(၆)မိမိကိုယ်ကိုလေးစားတန်ဖိုးထားမှုနှင့်ယုံကြည်မှုအားနည်းခြင်း (Low Self-esteem)
လိင်စိတ်နှိုးဆွမှုရှိခြင်းနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစွမ်းဆောင်ရည်ကောင်းခြင်းများသည် မိမိကိုယ်ကိုလေးစားတန်ဖိုးထားမှုနှင့်ယုံကြည်မှုအားကောင်းသောအမျိုးသားများ၌ပိုမိုတွေ့ရတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိကိုယ်ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့်လေးစားတန်ဖိုးထားမှုကလည်း လိင်စိတ်နှိုးဆွနိုင်ခြင်းနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဆွဲဆောင်နိုင်မှုကို များစွာအထောက်အကူပြုပါသည်။
(၇) အရက်လွန်ကဲစွာသောက်သုံးခြင်းနှင့် တားမြစ်ဆေးဝါးများသုံးစွဲခြင်း (Alcohol and Drug Misuse)
အရက်ကိုလွန်ကဲစွာသောက်သုံးသူများနှင့် တားမြစ်ဆေးဝါးများ သုံးစွဲသောအမျိုးသားများသည်လည်း လိင်စိတ်ဆန္ဒများ တဖြည်းဖြည်းလျော့နည်းလာပြီး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစွမ်းဆောင်ရည်များ သိသိသာသာလျော့ကျလာနိုင်ပါသည်။
(၈) ကာကွယ်ခြင်း (Prevention)
လိင်စိတ်နည်းပါးခြင်းကို ကာကွယ်ရန်အတွက် အောက်ပါအချက်များလိုက်နာဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။
- ကျန်းမာသောလူနေမှုပုံစံဖြင့် နေထိုင်ခြင်း (ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားလေ့ကျင့်ခန်းများပြုလုပ်ခြင်း)
- အိပ်ရေးဝဝအိပ်စက်အနားယူခြင်း
- စိတ်ဖိစီးမှုများလျော့ချခြင်း
- အရက်နှင့်တားမြစ်ဆေးဝါးများရှောင်ကျဉ်ခြင်း
- အာဟာရပြည့်ဝစွာစားသောက်ခြင်းတို့ဖြင့် လိင်စိတ်လျော့နည်းခြင်းအား ကာကွယ်တားဆီးနိုင်ပါသည်။
Author: Dr. KTZ
