သွေးမသွင်းခင် ဖတ်စေချင်
ဆရာဝန်က မိမိလူနာကို သွေးသွင်းရမည်ဟုဆိုလိုက်သည်နှင့် ဘာလို့သွင်းရတာလဲ?သွေးသွင်းတော့လည်းသွေးအပစ်ထုပ်။သွေးရည်ကြည်။လတ်ဆတ်သောသွေးစသည်ဖြင့်ဆရာဝန်က ရှင်းပြသည်ကိုလည်းနားမလည်ကြပါ။သွေးသွင်းနေစဉ်နှင့်သွေးသွင်းပြီးဖြစ်တတ်သောဆိုးကျိုးများရှင်းပြသော်လည်းသေချာနားမလည်ဘဲ လူနာရှင်အများစုသည် သွေးသွင်းရန်လက်ခံတတ်ကြပါတယ်။
(1)သွေးသွင်းခြင်းဆိုသည်မှာ?
သွေးသွင်းခြင်းသည် လူနာကိုယ်ခန္ဓာသည် ရောဂါ သို့မဟုတ် ထိခိုက်မူကြောင့် သွေးလိုအပ်မူကိုဖြည့်တင်းခြင်းကိုဆိုလိုပါတယ်။အသေးစိတ်အနေဖြင့် သွေးအတွင်း ရှိသင့်သော သွေးဆဲလ်အမျိုးအစားလိုအပ်ချက်ပေါ်မူတည်ရျ် ဖြည့်ဆည်းပေးရပါတယ်။သွေးသွင်းရာတွင် လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့လိုအပ်ချက်ပေါ်မူတည်ရျ် မည်မျှသွင်းသင့်သည်ကို တာဝန်ကျဆရာဝန်မှဆုံးဖြတ်ပေးပါတယ်။သွေးသွင်းမူကြာမြင့်ချိန်သည် သွင်းရသောသွေးအမျိုးအစားပေါ်မူတည်ရျ် တနာရီမှ၄နာရီအတွင်းဖြစ်ပါတယ်။
(2)အဘယ်ကြောင့်သွေးသွင်းရသလဲ?
သွေးသွင်းကုသရခြင်းသည် လူနာရဲ့အခြေအနေပေါ်မူတည်ရျ် အကြောင်းရင်းများစွာရှိပါတယ်။အဆိုပါအကြောင်းရင်းများစွာထဲမှ အချို့မှာ
-အကြီးစားခွဲစိတ်မူပြုလုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်းထန်ဒဏ်ရာကြောင့်သွေးထွက်များခြင်း
-အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းရှိအနာမှသွေးထွက်ခြင်း
-သွေးအားနည်းမူဖြစ်စေသော သွေးရောဂါနှင့်ကျောက်ကပ်ရောဂါဖြစ်ခြင်း
-ကင်ဆာရောဂါအတွက် ဓာတ်ကင်ခြင်းနှင့်ဆေးသွင်းကုသမူခံယူနေရခြင်း
-သွေးရောဂါအမျိုးမျိုးနှင့်အသဲရောဂါဖြစ်ခြင်း
-သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် သွေးအားနည်းခြင်း စသည့်အခြေအနေများတွင်သွေးသွင်းကုသရန်လိုအပ်ပါတယ်။
(3)သွေးသွင်းရန် သွေးအမျိုးအစားများ
သွေးသွင်းကုသရန်လိုအပ်လာသောအခါ ပထဦးစွာ လူနာရဲ့သွေးအမျိုးအစားတိကျသေချာရန် အထူးအရေးကြီးသွေးစစ်ရပါတယ်။မဟုတ်ပါက သွေးသွင်းလျှင်ဓာတ်မတည့်မူပြသနာများဖြစ်မှာသေချာပါတယ်။လူနာကို သွေးအမျိုးအစား(A;B;O;AB)နှင့် Rh (အပေါင်း or အနုတ်)စစ်ဆေးရပါတယ်။လူနာရဲ့သွေးအမျိုးအစားသိလျှင် သွေးအလှူရှင်ကို ထပ်မံသေချာစေရန်သွေးအမျိုးအစားအပြင်သွေးကြောင့်ကူးစက်နိုင်သောရောဂါပိုးကင်းစင်မူရှိမရှိ ထပ်မံစစ်ဆေးရပါတယ်။သွေးအမျိုးအစားတူစေကာမူ Rh အပေါင်းကို Rhအပေါင်း။အနုတ်ကိုအနုတ် ပဲသွင်းရပါတယ်။
(4)သွေးသွင်းရသည့်အမျိုးအစားများ
သွေးသွင်းရန်ဆိုသော်ငြားလည်း ဆရာဝန်က လိုချင်သောသွေးပုံစံကိုရှင်းပြသေည်လည်းနားမလည်ကြပါ။သွေးသွင်းရာတွင်အောက်ပါအတ်ုင်းအမျိုးအစားကွဲပြားခြားနားပါတယ်။
(a)သွေးအားနည်းခြင်းလို့ခေါ်တဲ့ဟေမိုဂလိုဘင်တစ်မျိုးတည်းနည်းလျှင် (red blood cell)လို့ခေါ်တဲ့သွေးအပစ်ကိုသွေးလေ့ရှိပါတယ်။
(b)သွေးခဲစေသောဆဲလ် plateletနည်းသောအခါ PRPလို့ခေါ်တဲ့သွေးရည်ကြည်ကိုသွင်းလေ့ရှိပါတယ်။ဥပမာသွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ
(c)သွေးခဲစေသောပရိုတင်းများလိုအပ်နေသောအခါ plasmaလို့ခေါ်တဲ့သွေးရည်ကြည်သွင်းရလေ့ရှိပါတယ်။ဥပမာ သွေးထွက်လွန်ခြင်းနှင့်အသဲရောဂါ
(d)သွေးဖြူှုဥ။ဟေမိုဂလိုဘင်။သွေးခဲစေသောဆဲလ်စသည်ဖြင့်အားလုံးလိုအပ်သောအခါ whole bloodလို့ခေါ်တဲ့သွေးအိတ်ကိုသွင်းလေ့ရှိပါတယ်၊။
လူနာသည် မည်သည့်အမျိုးအစားသွင်းသင့်သည်ကို တာဝန်ကျဆရာဝန်မှ စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်ပေါ်မူတည်ရျ် ဆုံးဖြတ်ပေးမူကို လိုက်နာသင့်ပါတယ်။သွေးသွင်းသည့်ပုံစံကတော့ လူနာတဦးနဲ့တဦးအခြေအနေပေါ်မူတည်ရျ် အနည်းငယ်ခြားနားနိုင်ပါတယ်။
(5)သွေးသွင်းနေစဉ်ဖြစ်ပေါ်လာန်ုင်သောအခြေအနေများ
-ဖျားခြင်း
သွေးသွင်းနေစဉ်နှင့်သွေးသွင်းပြီး တနာရီမှ၆နာရီအတွင်းကိုယ်ပူလာနိုင်ပါတယ်။ခံစားမူဝေဒနာဆိုးလာပါက ဆရာဝနါကိုအမြန်အကြောင်းကြားပါ။
-ဓာတ်မတည့်မူဖြစ်ခြင်း
သွေးအမျိူးအစားမှန်ကန်စွာသွင်းသော်ငြားလည်း ယားခြင်း။အဖိန့်ထခြင်းစသည့်ဓာတ်မတည့်မူများဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
-သွေးဆဲလ်ပျက်စီးခြင်း
သွေးမတည့်မူကြောင့် မိမိသွေးဆဲလ်များပျက်ဆီးကာ ကိုယ်ပူခြင်း။ချမ်းတုန်ခြင်း။အန်ခြင်း။ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်းစသည်တို့အပြင်ဆီးအရောင် မည်းလာသည်အထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
-သွေးမတည့်မူဖြစ်ခြင်း
သွေးစသွင်းသည်နှင့် ဓာတ်မတည့်မူကြောင့် မျက်နှာနှင့်လည်ပင်းရောင်ရမ်းလာခြင်း။အသက်ရူကျပ်ခြင်းနှင့်သွေးပေါင်ကျခြင်းစသည်တို့ ရုတ်တရက်ချက်ချင်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
အထက်ပါလက္ခဏာများဖြစ်လာနိုင်မူသည် သွေးစသွင်းသည့် မိနစ်အနည်းငယ်ကြာရုံနှင့်ဖြစ်လာနိုင်သည့်အပြင်အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်သည်အထိဆိုးရွားလာနိုင်ပါတယ်။ထို့ကြောင့်အဆိုပါလက္ခဏာများဖြစ်ပေါ်လာပါက တာဝန်ကျဆရာဝနါကိုအမြန်ဆုံးအကြောင်းကြားသင့်ပါတယ်။
(6)သွေးသွင်းခြင်းကြောင့်ကူးစက်နိုင်သောရောဂါပိုးများမှာ
-ခုခံအားကျဆင်းသည့်ရောဂါပိုး (HIV)
-အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုး။စီပိုး
-ကာလသားရောဂါပိုးများအပြင်အခြားသောဗိုင်းရပ်ပိုးများဖြစ်ပါတယ်။ထို့ကြောင့်သွေးမသွင်းမှီသွေးအလှူရှင်ကို ရောဂါပိုးရှိမရှိ အချိန်ယူစစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။
Dr.ပြည့်ရှင်း
