ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တတိယလှိုင်းအဖြစ်ကို ရောက်ရှိလာပါပြီ။ ပထမလှိုင်းနဲ့ ဒုတိယလှိုင်းကို ကျော်ဖြတ်လာပြီးတဲ့နောက် လူတော်တော်များများမှာ COVID-19 ရောဂါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကျန်းမာရေးအသိ ရှိသင့်သလောက်လည်း ရှိနေပါပြီ။
ဒါပေမဲ့ အခုအချိန်မှာ သတိပြုရမှာက လက်ရှိကာလဟာ ကူးစက်မြန်မျိုးဗီဇပြောင်း ကိုဗစ်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားနေတဲ့အချိန်ကာလ ဖြစ်ပါတယ်။ COVID-19 မျိုးဗီဇပြောင်းပိုးဖြစ်တဲ့ Delta Variant ဟာ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၉၄ နိုင်ငံမှာ ကူးစက်ပျံ့နှံ့လျက်ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် Alpha နဲ့ Kappa မျိုးကွဲတွေလည်း ကူးစက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိနေပါတယ်။
ကိုဗစ်မျိုးဗီဇပြောင်းလဲသွားတာအပြင် ရောဂါလက္ခဏာတွေကပါ ပထမလှိုင်း၊ ဒုတိယလှိုင်းဖြစ်စဉ်ကနဲ့ မတူတော့တာကြောင့် တတိယလှိုင်း မျိုးဗီဇပြောင်းကိုဗစ်ရဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကို မသိတဲ့သူမရှိရလေအောင် ဝေမျှလိုက်ပါတယ်။
မျိုးဗီဇပြောင်းကိုဗစ်ရဲ့ ကူးစက်နိုင်စွမ်း
မျိုးဗီဇပြောင်းကိုဗစ် ရဲ့ကူးစက်နိုင်စွမ်းက မူလကိုဗစ်ပိုးထက် ၅၀ % ပိုများပါတယ်။ အရင်က လူတစ်ယောက်ကနေ ၃ ယောက်ကျော်လောက်ထိပဲ ကူးစက်နိုင်ပေမဲ့ အခုအချိန်မှာ တစ်ယောက်ကနေ အယောက် ၂၀ အထိ ကူးစက်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။
ပထမလှိုင်းနဲ့ ဒုတိယလှိုင်းမှာ ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီးလို့ ပျောက်ကင်းထားဖူးရင်၊ ဒါမှမဟုတ် ကာကွယ်ဆေးထိုးထားဖူးရင် အခုအချိန်မှာရော ရောဂါဖြစ်နိုင်သေးလား
အခုကိုဗစ်ပိုးက မျိုးဗီဇပြောင်းဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဖြစ်တဲ့အတွက် ပြန်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ထိုးထားပေမဲ့လည်း ရောဂါကာကွယ်နှုန်းက ၇၀% ကနေ ၉၀% အထိပဲဖြစ်တဲ့အတွက် ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။
မျိုးဗီဇပြောင်း ကိုဗစ်ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများ
လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ မျိုးဗီဇပြောင်းကိုဗစ်ပိုးက ဖျားပြီးအနံ့ပျောက်တယ်ဆိုတဲ့ အရင်ကရောဂါလက္ခဏာအပြင် မတူညီတော့တဲ့ တခြားလက္ခဏာတွေကိုပါ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
ရောဂါပိုးဝင်ရောက်ပြီး လက္ခဏာြပဖို့ ၁ ရက်နေ ၁၄ ရက်အထိ ကြာတတ်ပါတယ်။ အများစုက ၄ – ၅ ရက်အတွင်း လက္ခဏာပြတတ်ပါတယ်။
ရောဂါလက္ခဏာစပြတဲ့ ၁ ရက်ကနေ ၃ ရက်အတွင်း အတွေ့ရအများဆုံးလက္ခဏာတွေက
- ဖျားလာမယ် (သာမန်တုပ်ကွေးဖျားသလို ဖျားတာနဲ့ တူပါတယ်)
- ချောင်းခြောက်နည်းနည်းဆိုးမယ်
- ကိုယ်လက်နည်းနည်းကိုက်ခဲမယ်
၄ ရက်ကနေ ၆ ရက်အတွင်း
- အဖျား 100° F အထိ ဖြစ်လာမယ်
- ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောဖြစ်မယ်
- အနံ့ပျောက်မယ်
- လည်ချောင်းနာမယ်
- မျက်စိနီရဲနေမယ်၊ မျက်စိနာမယ်
- ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ပြီး အားအင်ကုန်ခန်းနေမယ်
- ကိုယ်လက် ပိုပြီးကိုက်ခဲမယ်
- အဆစ်အမြစ်တွေ ကိုက်ခဲလာမယ်
၇ ရက်မြောက်ကျော်လာရင်
- အဖျား 100° F ကျော်လာမယ်
- အသက်ရှူရခက်လာမယ်
- ချောင်းအဆက်မပြတ်ဆိုးမယ်၊ သလိပ်အများကြီး ထွက်မယ်
- ခေါင်းကိုက်မယ်၊ ကိုယ်လက်နဲ့ အဆစ်အမြစ်တွေ နာကျင်ကိုက်ခဲမယ် စတာတွေ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။
ဖျားနာရက်ရှည်လာလေလေ အောက်စီဂျင်ကျလေလေဖြစ်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်လာနိုင်ပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာတွေက သက်ကြီးရွယ်အိုတွေနဲ့ နာတာရှည်ရောဂါအခံရှိသူတွေမှာ ပိုပြီးပြင်းထန်တတ်တဲ့အတွက် သတိထားသင့်ပါတယ်။
အခုအချိန်မှာ ဖျားပြီဆိုတာနဲ့ မိသားစုနဲ့ သီးခြားစီနေထိုင်ဖို့ အကြံပြုထားတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဖျားတာအပြင် အထက်ကပြောခဲ့တဲ့ လက္ခဏာတွေပါ ခံစားနေရပြီဆိုရင်တော့ COVID-19 ဟုတ်၊ မဟုတ်ကို ဆေးရုံမှာ သွားစစ်ဆေးဖို့ အရေးတကြီး လိုအပ်ပါတယ်။
ဖျားတိုင်း ကိုဗစ်လား
ဖျားတယ်၊ ကိုယ်ပူတယ်ဆိုတိုင်းတော့ ကိုဗစ်ရောဂါလို့ မပြောနိုင်သေးပါ။ သာမန်အအေးမိတုပ်ကွေးရောဂါမှာလည်း ဖျားတာ၊ လည်ချောင်းနာတာ၊ ချောင်းဆိုးတာနဲ့ အနံ့ပျောက်တာတွေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဖျားကြီးတာ၊ ချောင်းခြောက်အဆက်မပြတ်ဆိုးတာ၊ အသက်ရှူမဝဖြစ်လာတာ၊ အဖျားရက်ရှည်တာ စတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့လက္ခဏာတွေ ခံစားလာရရင်တော့ ကိုဗစ်ဟုတ်၊ မဟုတ် ချက်ချင်းစစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။
ဖျားတဲ့သူအနေနဲ့ ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာနဲ့အထိအတွေ့ရှိဖူးရင် (၁၅ မိနစ်လောက် စကားပြောဆိုထိတွေ့ဖူးရင် ဒါမှမဟုတ် တစ်နေ့မှာ ၅ မိနစ်ခန့် စကားပြောဆိုထိတွေ့ချိန် ၃ ကြိမ်နဲ့အထက် ရှိဖူးရင်)၊ ကိုဗစ်သံသယလူနာနဲ့ ထိတွေ့ဖူးရင်တော့ ကိုဗစ်ဟုတ်၊ မဟုတ် စစ်ဆေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။
COVID ကာလ သတိပြုသင့်သည်များ
- ဖျားတိုင်း COVID ကို အရင်စဉ်းစားမိတာ ကောင်းပေမဲ့ ဖျားနာတိုင်းလည်း COVID မဟုတ်ပါ။ ဖျားတိုင်း အစိုးရိမ်လွန်ပြီး ကြောက်နေစရာမလိုအပ်ပါ။
- Thermometer နဲ့ အောက်စီဂျင်တိုင်းစက် Pulse oximeter ကို အိမ်တိုင်းဆောင်ထားပါ။ ကိုဗစ်က ဖျားနာရက်ရှည်လေ အောက်စီဂျင်ကျလေဖြစ်တဲ့အတွက် အချိန်မီသိရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
- အသက်ရှူရမောကျပ်လာပြီး အောက်စီဂျင် ၉၄% ဝန်းကျင်ဖြစ်လာရင် ကိုဗစ်ကို သံသယဝင်ပါ။ အောက်စီဂျင် ၉၂ % အောက်ရောက်လာရင် အောက်စီဂျင်အရေးပေါ်ရှူဖို့ လိုအပ်လာပါပြီ။
- ဖျားပြီး အနံ့ပျောက်တာအပြင် မျိုးဗီဇပြောင်းကိုဗစ်ရဲ့လက္ခဏာတွေ ခံစားလာရင် မိသားစုနဲ့ အခန်းခွဲနေပါ။ အခန်းကို ပိုးသတ်ပါ။ အသုံးအဆောင်၊ အဝတ်အစား သီးသန့်ထားသုံးပါ။ လေကောင်းလေသန့်ရအောင် ပြတင်းပေါက်ဖွင့်ထားပါ။
- အာဟာရပြည့်ဝအောင်စားသောက်ပါ။ ကောင်းကောင်းအနားယူပါ။ ရေများများသောက်ပါ။ ဗီတာမင်စီ၊ ဒါမှမဟုတ် ဗီတာမင်ဓာတ်စုံအားဆေး တစ်နေ့တစ်လုံးသောက်ပေးနိုင်ပါတယ်။
- ကိုဗစ်မကူးစက်အောင် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းဖြစ်တဲ့ Mask နှစ်ထပ်တပ်တာ၊ လက်ကို ဆပ်ပြာနဲ့ စက္ကန့် ၂၀ ကြာ မကြာခဏဆေးတာ၊ မလိုအပ်ဘဲ အပြင်မထွက်တာ၊ လူစုလူဝေးရှောင်တာ၊ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ၆ ပေအကွာမှာနေတာ စတဲ့နည်းလမ်းတွေကိုလည်း လိုက်နာပါ။
Author: ဒေါက်တာကောင်း (ဆေး – ၂)
