ဆုံဆို့နာ
ဆုံဆို့နာကို ဆေးပညာအရ Diphtheria လို့ခေါ်ပါတယ်။ Corynebacterium diphtheriae ဆိုတဲ့ ဘက်တီးရီးယားပိုး ကူးစက်ဝင်ရောက်ခံရလို့ ဖြစ်တာပါ။
ထိုဘက်တီးရီးယားက လေထဲကနေတဆင့် (ရောဂါရှိသူနှာချေ၊ ချောင်းဆိုးရာမှထွက်လာတဲ့ အမှုန်အမွှားတွေကို ရှုမိရာမှတဆင့်) ကူးစက်နိုင်သလို ရောဂါရှိသူနဲ့ နီးကပ်စွ ာထိတွေ့ခြင်းတွေ၊ ရောဂါပိုးကပ်ငြိနေတဲ့အရာဝတ္ထုပစ္စည်းများကို ထိတွေ့မိခြင်းတွေကနေလည်း ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။Corynebacterium diphtheriae ဆိုသောဘက်တီးရီးယားပိုးသည် Exotoxin ဆိုသောအဆိပ်အမျိူးအစားထုတ်တဲ့အတွက် ပြင်းထန်ပါတယ်။
အသက်အရွယ်မရွေး ကျားမ မရွေးဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။
ဆုံဆို့နာအမျိူးအစား လေးမျိူးရှိပါတယ်။
၁။ အာခေါင်၊ အာသီးတို့မှာ ဖြစ်သောဆုံဆို့နာ (Faucial Diphtheria)
၂။ လည်ချောင်းထဲမှာ ဖြစ်သောဆုံဆို့နာ (Laryngeal Diphtheria)
၃။ နှာခေါင်းထဲမှာ ဖြစ်သောဆုံဆို့နာ (Nasal Diphtheria)
၄။ အရေပြားမှာ ဖြစ်သောဆုံဆို့နာ (Cutaneous Diphtheria)
ရောဂါပိုးဝင်ရောက်ပြီး ၂ ရက်ကနေ ၅ ရက်အတွင်းမှာ ရောဂါလက္ခဏာစပြပါတယ်။
အမျိူးအစားတခုစီမှာ သူနဲ့ဆိုင်တဲ့လက္ခဏာတွေရှိပေမယ့် အမျိူးအစားအားလုံးရဲ့ ယေဘုယျလက္ခဏာတွေကတော့ တငွေ့ငွေ့ဖျားတာ၊ လည်ချောင်းနာတာ၊ အစားသောက်ပျက်တာ၊ မအီမသာဖြစ်တာ၊ လည်ပင်းအကျိတ်တွေရောင်တာ စသဖြင့်ပါ။
အမျိူးအစားတခုချင်းစီရဲ့လက္ခဏာတွေကတော့
၁။ အာခေါင်အာသီးမှာ ဖြစ်သောဆုံဆို့နာ (Faucial Diphtheria)
ဒီအမျိုးအစားက အဖြစ်များတဲ့ အမျိူးအစားပါ။
အာခေါင်အာသီးမှာဖြစ်တဲ့ ဆုံဆို့နာမှာဆိုရင် အာခေါင်အာသီးနေရာမှာ ဖြူပြာရောင် သို့မဟုတ် အညိုရောင် အမြှေးပါး (Pseudomembrane) ဖြစ်တာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
၂။ လည်ချောင်းမှာဖြစ်သော ဆုံဆို့နာ (Laryngeal Diphtheria)
ဒီအမျိူးအစားကတော့ ဖြစ်တာရှားပါတယ်။ သို့သော် အပြင်းထန်ဆုံး အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအမျိုးအစားမှာကျ အမြှေးပါး (Pseudomembrane) က လည်ချောင်းမှာဖြစ်တဲ့အတွက် အသက်ရှုလမ်းကြောင်းကိုပိတ်စေနိုင်ပြီး အသက်ရှုရခက်တာ၊ အစာမျိူရခက်တာ၊ မွန်းကြပ်ပြီးပြာလာတာ၊ စကားမပြောနိုင်တာ၊ အသံသြလာတာတွေကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
တအားဆိုးရင် အသက်ရှုရပ်ပြီး အသက်သေဆုံးသည်အထိ ပြင်းထန်နိုင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် လည်ပင်းရောင်ကိုင်းတာတွေလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
၃။ နှာခေါင်းမှာဖြစ်သော ဆုံဆို့နာ (Nasal Diphtheria)
ဒီအမျိူးအစားကတော့ အဖြစ်လည်းမများသလို လည်ချောင်းမှာဖြစ်တဲ့ ဆုံဆို့နာလောက်လည်း မပြင်းထန်ပါဘူး။ ဒီမှာဆိုရင်တော့ အမြှေးပါးက နှာရိုးရဲ့ Turbinates နေရာမှာရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နှာခေါင်းတဖက်သို့မဟုတ် နှစ်ဖက်စလုံးက ပြည်လိုမျိဳး အနံ့အသက်မကောင်းတဲ့ အရည်တွေလည်းစီးကျနိုင်ပါတယ်။
၄။ အရေပြားမှာဖြစ်သော ဆုံဆို့နာ (Cutaneous Diphtheria)
အပူပိုင်းဒေသတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။
ဒီအမျိူးအစားကကျ အရေပြားပေါ်မှာ ပြည်တည်အနာတွေ ဖြစ်ပွားပါတယ်။ ထိုပြည်တည်အနာတွေမှာ အညိုရောင်အမြှေးပါးလိုမျိူးတွေ့ရတတ်ကာ အနာဖြစ်တဲ့နေရာက နီရဲရောင်ရမ်းနေတာမျိဳး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဘယ်အမျိဳးအစားပဲဖြစ်ဖြစ် စောစီးစွာ ကုသမှုမခံယူပါက အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပြီး တခြားသူတွေကိုပါကူးစက်နိုင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ နှလုံးကြွက်သားများနှင့် နှလုံးအဆို့များထိခိုင်ရောင်ရမ်းပြီး
နာတာရှည်နှလုံးရောဂါဖြစ်တာ၊ နှလုံးအလုပ်ကောင်းကောင်းမလုပ်နိုင်တာ
အာရုံကြောကို ထိခိုက်ပျက်စီးပြီး အကြောသေတာ
ကျောက်ကပ်ထိခိုက်ပျက်စီးတာ တွေပါဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့်အထက်မှာဖော်ပြတဲ့လက္ခဏာတွေရှိပါက နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနကို စောစောစီးစီးသွားပြကာ ဆုံဆို့နာဟုတ်မဟုတ်သိဖို့ ဆရာဝန်ညွန်ကြားတဲ့စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတွေလုပ်သင့်ပါတယ်။
အဆုံးသတ်အနေနဲ့ အကြံပြုချင်တာကတော့ ကာကွယ်ခြင်းဟာ ကုသခြင်းထက်ပိုကောင်းတဲ့ဆိုတဲ့ ဆောင်ပုဒ်အတိုင်း မိဘတွေအနေနဲ့ မိမိကလေးကို ဆုံဆို့ရောဂါဖြစ်ခြင်းမှကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက် အသက်၂လ၊ ၄လ၊ ၆လ မှာ ဆုံဆို့၊ ကြက်ညှာ၊ မေးခိုင်ကာကွယ်ဆေးကို မပျက်မကွက် သုံးကြိမ်ပြည့်အောင် သွားရောက်ထိုးနှံပေးကြပါလို့ အကြံပြုရင်း နိဂုံးချူပ်လိုက်ရပါတယ်။
Author: Dr 528
