ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ကြောင်း သိနိုင်မယ့်လက္ခဏာများ
ဆီးပြွန်၊ ဆီးအိမ်နဲ့ ကျောက်ကပ်စတဲ့ ဆီးလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်က ဘယ်နေရာမှာမဆို ရောဂါပိုးဝင်တာကို ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း Urinary Tract Infection- UTI လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဆီးလမ်းကြောင်း (urethra) နဲ့ ဆီးအိမ် (bladder) တစ်လျှောက်မှာ ပိုးဝင်တာကို ဆီးလမ်းကြောင်းအောက်ပိုင်း ပိုးဝင်ခြင်း (lower urinary tract infection) လို့ သတ်မှတ်ပြီး ဆီးပြွန် (ureter) နဲ့ ကျောက်ကပ် (kidney) မှာ ပိုးဝင်တာကိုတော့ ဆီးလမ်းကြောင်းအထက်ပိုင်း ပိုးဝင်ခြင်း (upper urinary tract infection) လို့ ခေါ်ပါတယ်။
ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ကြောင်း သိနိုင်မယ့် ရောဂါလက္ခဏာတွေ…
(၁) ဆီးချိုရောဂါ
ဆီးလမ်းကြောင်းအောက်ပိုင်း ပိုးဝင်တဲ့အခါ
• ဆီးသွားချိန် နာကျင်တာ၊ အောင့်တာ
• ဆီးကျန်သလို ခံစားရတာ
• မကြာခဏ ဆီးသွားချင်တာ
• ဆီးမထိန်းနိုင်တာ
• ဆီးထဲမှာ အနည်ပါတာ သို့မဟုတ် သွေးပါတာ
• မောပန်းအားကုန်သလို ဖြစ်တာ
• ခါးနာတာ
• ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်း အောင့်တာတွေ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။
ဆီးလမ်းကြောင်းအထက်ပိုင်း ပိုးဝင်တဲ့အခါ ဆီးလမ်းကြောင်းအောက်ပိုင်း ပိုးဝင်တဲ့ လက္ခဏာတွေအပြင်
• ဖျားတာ
• ချမ်းတုန်တာ
• ဝမ်းသွားတာ၊ အန်တာ
• ခါးနာတာ
• ဂနာမငြိမ်ဖြစ်တာတွေပါ ခံစားရတတ်ပါတယ်။
အဖျားအရမ်းကြီးတာ၊ မှိန်းတာ သို့မဟုတ် ကယောင်ကတမ်းဖြစ်လာတာတွေက ပိုးဆိပ်ပျံ့နှံ့တဲ့ လက္ခဏာတွေ ဖြစ်နိုင်တာမို့ အမြန်ဆုံး ဆေးရုံဆေးခန်းကို သွားသင့်ပါတယ်။
ဘယ်လို ကုသမလဲ?
ပုံမှန်အားဖြင့် ဆရာဝန်ညွှန်ကြားသော ပိုးသတ်ဆေးကို ရက်ပြည့်အောင် သောက်ပေးဖို့ လိုပါမယ်။ ကျောက်ကပ်ပိုးဝင်ပြီး ရောင်ရမ်းတဲ့ လက္ခဏာတွေ ရှိရင်တော့ ပိုးသတ်ဆေးကို ရက်ကြာကြာ သောက်ဖို့ လိုအပ်သလို ထိုးဆေးလိုအပ်တဲ့ အခြေအနေလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဆီးသွားရင်နာကျင်တာနဲ့ ခါးနာတာအတွက် paracetamol သို့မဟုတ် ibuprofen လို အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေ သောက်နိုင်ပါတယ်။
ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်စေတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲမှာ ဆီးကျောက်တည်တာ၊ ဆီးကျိတ်ရောင်တာ၊ လိင်ဆက်ဆံတာ၊ သုတ်ပိုးသေဆေးပါတဲ့ ကွန်ဒုံးသုံးတာ၊ ကိုယ်ခံအားနည်းတာ (ဆီးချို၊ ကင်ဆာ၊ HIV ပိုး ရှိတာ စသည်) တွေ ပါဝင်ပါတယ်။
(၁) ဆီးချိုရောဂါ
ဆီးလမ်းကြောင်း ပိုးမဝင်အောင် ကာကွယ်ဖို့ ဆိုရင်…
• ရေများများသောက်ပါ။
• ဆီးသွားချင်တဲ့အခါ ချက်ချင်းသွားပါ။ အောင့်မထားပါနဲ့။
• လိင်ဆက်ဆံပြီးတိုင်း ချက်ချင်း ဆီးသွားပါ။
• ဝမ်းသွားဆီးသွားပြီး သန့်ရှင်းရေး လုပ်ရင် အရှေ့မှ အနောက်သို့ သုတ်ပါ။ အနောက်မှ အရှေ့သို့ ဦးတည်ရင် စအိုတဝိုက်မှ အညစ်အကြေးနဲ့ ပိုးမွှားတွေက ဆီးလမ်းကြောင်းဆီ ရောက်ရှိလာနိုင်ပါတယ်။
• ချည်သားနဲ့လုပ်တဲ့ အတွင်းခံတွေသာ ဝတ်ဆင်ပါ။ ဘောင်းဘီကျပ်ကျပ် ဝတ်ဆင်တာမျိုး ရှောင်ပါ။
• စအိုနဲ့ ဆီးလမ်းကြောင်းအပေါက်ဝနဲ့ မျိုးပွားအင်္ဂါတဝိုက်ကို အနံ့ပါတဲ့ အပြင်းစား ဆပ်ပြာနဲ့ သန့်စင်ရည်တွေ အသုံးပြုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။
ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်တာကို အချိန်မီ မကုသရင် ကျောက်ကပ်ရောင်ရမ်း ပိုးဝင်တာ၊ သွေးထဲကို ပိုးဆိပ်ပျံ့တာတွေ ဖြစ်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိသည်အထိ ဖြစ်နိုင်တာမို့ မပေါ့ဆသင့်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဆီးလမ်းကြောင်း ပိုးဝင်တဲ့ လက္ခဏာတွေရှိရင် နားလည်တတ်ကျွမ်းတဲ့ ဆရာဝန်နဲ့ ပြသစစ်ဆေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
Author: Dr.Yee Mon
