အမျိုးသမီးနှင့် ဖောလစ်အက်ဆစ်

ဖောလစ်အက်ဆစ် (folic acid) ဆိုတာ ဗိုက်တာမင် B9 ပါ။ သစ်သီး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နဲ့ အခွံမာသီးတွေမှာ သဘာဝအတိုင်း တွေ့ရရင် ဖောလိတ် (folate) လို့ခေါ်ပြီး ဆေးအနေနဲ့ ထုတ်လုပ်ထားတာကိုတော့ ဖောလစ်အက်ဆစ် (folic acid) လို့ ခေါ်ပါတယ်။

ဖောလစ်အက်ဆစ်က ခန္ဓာကိုယ်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဓာတ်ဖြစ်ပြီး…

• ဆဲလ်ထဲမှာ DNA တွေကို ထုတ်လုပ်တာနဲ့ ပြင်ဆင်တာ

• ဦးနှောက်နဲ့ ကျောရိုးအာရုံကြောမကြီးမှာ ဖြစ်နိုင်တဲ့ မွေးရာပါ ချို့ယွင်းချက်တွေ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးတာနဲ့

• သွေးနီဥတွေ ထုတ်လုပ်ပေးတာ စတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို အဓိက လုပ်ဆောင်ပါတယ်။
ဖောလစ်အက်ဆစ်က လူတိုင်းအတွက် အရေးပါပေမယ့် အမျိုးသမီးတွေအတွက် ပိုပြီး အရေးပါပါတယ်။

• လစဥ် ဓမ္မတာသွေးဆုံးရှုံးမှု ရှိနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာ အရည်အသွေးပြည့်ဝတဲ့ သွေးနီဥတွေကို ပြန်လည်ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ ဖောလစ်အက်ဆစ်ကို လိုအပ်ပါတယ်။ သွေးနီဥတွေက အောက်ဆီဂျင်ကို ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးသို့ ပို့ဆောင်ပေးတာမို့ သွေးနီဥတွေက အရည်အသွေး မပြည့်တဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ်မှာ အောက်ဆီဂျင် လျော့နည်းလာပြီး folate-deficiency anemia လို့ခေါ်တဲ့ သွေးအားနည်းရောဂါ ဖြစ်လာကာ ဖြူဖျော့လာတာ၊ မောပန်းအားကုန်နေတာမျိုးတွေ ခံစားရတတ်ပါတယ်။

• အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလရဲ့ အစဦးပိုင်း ရက်သတ္တပတ်တွေမှာ ဖောလစ်အက်ဆစ်ချို့တဲ့ခဲ့ရင် (ကိုယ်ဝန်ရှိမှန်း မသိလို့ ဖောလစ်အက်ဆစ် မသောက်ခဲ့ရင်) neural tube defects တွေဖြစ်တဲ့ ကျောရိုးအာရုံကြောမူမမှန်တာ (Spina bifida) နဲ့ Anencephaly လို့ခေါ်တဲ့ ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေ မဖွံ့ဖြိုးတာ (မွေးတဲ့ကလေးမှာ ဦးနှောက်နဲ့ ဦးခေါင်းခွံ ပါမလာတာ) စတဲ့ မွေးရာပါ ချို့ယွင်းချက်တွေ ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။

Spina bifida ဖြစ်တဲ့အခါ ကျောရိုးအာရုံကြောမကြီးက ပိတ်မသွားဘဲ ပွင့်နေတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်အောက်ပိုင်းနဲ့ ခြေထောက်တွေ ကောင်းစွာ မလှုပ်ရှားနိုင်ဘဲ တစ်သက်လုံး ဒုက္ခိတဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ် (ခွဲစိတ်ကုသမှု များစွာလုပ်ဖို့ လိုအပ်ပြီး လူကောင်းအတိုင်းဖြစ်နိုင်ဖို့ အခွင့်အရေးနည်းပါတယ်)။ ဦးနှောက်နဲ့ ဦးခေါင်းခွံပါမလာတဲ့ Anencephaly လေးတွေကတော့ အသေမွေးတာ သို့မဟုတ် မွေးပြီးမကြာခင်မှာပဲ သေဆုံးသွားမှာပါ။

• ဖောလစ်အက်ဆစ်ဟာ တခြားသော မွေးရာပါချို့ယွင်းချက်တွေနဲ့ ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျတာ မဖြစ်အောင်လည်း ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

ဘယ်လောက်သောက်ရမလဲ?

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဟာ တစ်နေ့ကို ဖောလစ်အက်ဆစ် 400 mcg သောက်ရင် လုံလောက်ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးဆိုရင်တော့ တစ်နေ့ကို ဖောလစ်အက်ဆစ် 400-800 mcg လိုအပ်ပါတယ်။ အကယ်၍ အရင်ကိုယ်ဝန်တွေတုန်းက neural tube defects ပါတဲ့ ကလေးမွေးဖူးတဲ့ ရာဇဝင်ရှိခဲ့ရင် 4000 mcg အထိ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။

ဖောလစ်အက်ဆစ် ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအစာများ…

ဖောလစ်အက်ဆစ်ကို ဖောလိတ်အနေနဲ့ အစားအစာတွေကနေ ရနိုင်ပါတယ်။ဟင်းနုနွယ်၊ ကညွတ်၊ ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ အစိမ်းရောင်အရွက်များ၊ သကြားမုန်လာ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ အခွံမာသီး၊ ငှက်ပျောသီး၊ သရက်သီး၊ ထောပတ်သီး၊ သင်္ဘောသီး၊ သံပုရာနဲ့ လိမ္မော်အုပ်စုဝင် ချဥ်တဲ့အသီးတွေ၊ ကြက်သား၊ ဥအမျိုးမျိုး၊ ပေါင်မုန့်၊ ပါစတာ၊ ကောက်ပဲသီးနှံနဲ့ အစေ့အဆံတွေဟာ ဖောလိတ်ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအစာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ဖောလစ်အက်ဆစ်ကို ဖြည့်စွက်စာအားဆေး အနေနဲ့လည်း သောက်သုံးနိုင်ပြီး အနည်းဆုံး 400 mcg ပါမပါ စစ်ဆေးပြီးမှ သောက်သင့်ပါတယ်။

ဖောလစ်အက်ဆစ် ချို့တဲ့ပြီး ကျန်းမာကြံ့ခိုင်တဲ့ မျိုးဆက်တွေ မွေးဖွားပေးနိုင်ခြင်း မရှိသလို မိခင်တစ်ယောက်အနေနဲ့ စိတ်ထိခိုက်ကြေကွဲရတာမျိုး မဖြစ်ရအောင် အမျိုးသမီးတွေ အနေနဲ့ ကိုယ်ဝန်မဆောင်ခင်ရော၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် တစ်လျှောက်လုံးမှာပါ ဖောလစ်အက်ဆစ် သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။

Author: Dr.Yee Mon