သတိပြုစရာလူငယ်သွေးတိုးရောဂါ

-လူငယ်သွေးတိုးဆိုတာ အသက် ၄၀နှစ်အောက် အရွယ်တွင် သွေးတိုးရောဂါခံစားနေရသူများကိုဆိုလိုပါတယ်။

-ပြောင်းလဲလာသောလူမှုနေထိုင်မှုပုံစံ၊အစားအသောက်ပုံစံ နှင့် အဝလွန်သောလူဦးရေ များပြားလာသည့်အတွက် လူငယ်သွေးတိုးသူများ ပိုများပြားလာပါတယ်။

-စစ်တမ်းများအရ US တွင်  အသက်၂၀နှစ်အထက်လူငယ်များတွင် လူငယ်သွေးတိုးဖြစ်နှုန်းမှာ 86 မီလီယံနီးပါးခန့်ရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။

-လူငယ် ၃ယောက်မှာ တစ်ယောက်ခန့် သွေးတိုးခြင်းစဖြစ်နေတယ်လို့ ယေဘုယျ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။

-သင့် သွေးပေါင်ချိန်ဟာ ပေါ်သွေး ၁၄၀ နှင့် အောက်သွေး ၉၀ (140/90mmHg)အထက် ရှိနေပြီ ဆိုလျှင် ယေဘုယျအားဖြင့် သွေးတိုးစနေပြီဟုယူဆနိုင်ပါတယ်။

-သွေးတိုးခြင်းဟာ လေဖြတ်ခြင်း၊ နှလုံးနှင့်သွေးကြောထိခြင်း နှင့် ကျော်ကပ်ထိခြင်း ဖြစ်စေသော အဓိက အကြောင်းအရင်းဖြစ်တယ်။

-သွေးတိုးတိုင်းလက္ခဏာမပြတတ်တာကြောင့် အသံတိတ်လူသတ်သမား လို့ တင်စားကြတယ်။

-ဒါကြောင့် သင်ဟာ အသက်၄၀အောက်အရွယ်ဖြစ်နေသော်လည်း လူငယ်သွေးတိုး ဖြစ်မဖြစ်အခြေအနေအတွက် သွေးပေါင်ချိန်ကြည့်သင့်ပါတယ်နော်။

Q.သွေးတိုးရောဂါဟုသတ်မှတ်ခြင်း

-အသက်၁၈နှစ်အထက် လူတစ်ယောက်ရဲ့ပုံမှန်သွေးပေါင်ချိန်ကို အပေါ်သွေး ၁၂၀ နှင် အောက်သွေး ၈၀အောက်(120/80mmHg)လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။

-အပေါ်သွေး ၁၃၀-၁၃၉ နှင့် အောက်သွေး၈၅-၈၉(130-139/85-89mmHg) အခြေအနေကိုတော့ သွေးတိုးရောဂါလို့မသတ်မှတ်သေးပဲ သွေးတိုးအကြိုအဆင့်လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။

-အပေါ်သွေး ၁၄၀-၁၅၉နှင့် အောက်သွေး ၉၀-၉၉ (140-159/80-99mmHg)ကို သွေးတိုးအဆင့်၁ စပြီ လို့သတ်မှတ်ပါတယ်။

-အပေါ်သွေး ၁၆၀-၁၇၉ နှင့် အောက်သွေး ၁၀၀ -၁၀၉ (160-179/100-109)ဆိုလျှင် သွေးတိုးအဆင့် ၂ လို့သတ်မှတ်ပါတယ်။

-180/110mmHgနှင့်အထက်သွေးတိုးနေပြီဆိုလျှင်တော့ သွေးတိုးအဆင့်၃ လို့သတ်မှတ်ပါတယ်၊

-သွေးတိုးရောဂါသတ်မှတ်ချက်အတွက် သေချာစေရန် ခဏနား၍ ၂ကြိမ်သွေးပေါင်ချိန်ခြင်း (သို့မဟုတ်) ဆေးခန်းသို့ ၂ရက်လာ၍သွေးပေါင်ချိန်ခြင်း လိုအပ်ပါတယ်။

Q.အရေးပေါ်သွေးတိုးခြင်းအခြေအနေသတ်မှတ်ချက်များ

****အရေးပေါ်အန္တရာယ်ရှိသောသွေးတိုးခြင်း

-သွေးပေါင်ချိန် ၁၈၀/၁၂၀mmHg အထက် နှင့်အတူအောက်ပါလက္ခဏာများတွဲဖြစ်လျှင်

1.ရင်ဖတ်အောင့်ခြင်း

2.ခေါင်းကိုက်ခြင်း

3.အသက်ရှူမဝခြင်း

4.မူးဝေခြင်း

5.အမြင်အာရုံပြောင်းလဲခြင်း

6.အန်ခြင်း

-သွေးတိုးဝေဒနာရှင်များထဲမှ 1-3%ဟာ ၎င်းအခြေအနေမျိုးကိုကြုံတွေ့နိုင်ပါတယ်။

အရေးပေါ်ဆေးရုံသွားရန်လိုအပ်ပါတယ်။

****ရုတ်တရတ်သွေးဆောင့်တက်ခြင်း

-မည်သည့်လက္ခဏာမှမခံစားရပဲ သွေးပေါင်ချိန် 180/120mmHg အထက်ရှိနေသည့်အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။

-မြန်မြန်ကုသမှုခံယူရန်လိုပါတယ်။

-ကုသမှုရယူဖို့နောက်ကျလျှင် အရေးပေါ်အန္တရာယ်ရှိသောသွေးတိုးခြင်းအဖြစ်ရောက်ရှိနိုင်ပါတယ်။

Q.လူငယ်များသွေးတိုးရသောအကြောင်းအရင်း

-90 -95%ဟာ primary hypertension လို့ခေါ်တဲ့ ကိုယ်တွင်းရောဂါများကြောင့်မဟုတ်ဘဲ မျိုးရိုး၊အစားအသောက်၊အနေအထိုင်နှင့်ဆေးဝါးတစ်ချို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်တယ်။

-5-10%ကတော့ ကိုယ်တွင်းရောဂါအခံများကြောင့် ဖြစ်တယ်။secondary hypertensionလို့ခေါ်ကြလေ့ရှိတယ်။

(A)ရောဂါကြောင့်မဟုတ်ဘဲသွေးတိုးရသောအကြောင်းအရင်းများ

1.အဝလွန်ခြင်း

2.အဆီ၊အကြော်၊အငံ၊အချိုကဲသောအစားအသောက်နှင့် အချိုရည်များစားသောက်ခြင်း

3.အထိုင်များခြင်း

4.လေ့ကျင့်ခန်းမလုပ်ခြင်း၊

5.အရက်၊ဘီယာ၊ဆေးလိပ် နှင့် ဆေးရွက်ကြီး

6.စိတ်ကြွဆေးများ

7.သွေးတိုးးမျိုးရိုးရှိခြင်း

(B)လူငယ်သွေးတိုးဖြစ်စေသောရောဂါများ

1. ကျောက်ကပ်ရောဂါ

-အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

-2.5-6%နီးပါးဟာ အောက်ပါကျောက်ကပ်ရောဂါအခြေအနေတွေကြောင်ု့ဖစ်ပါတယ်။

*ကျောက်ကပ်ရေအိတ်တည်ခြင်း

*reninဓာတ်ထုတ်သောကျောက်ကပ်အကျိတ်ရှိနေခြင်း

*ဆီးလမ်းကြောင်းပိတ်နေခြင်း

*ကျောက်ကပ်ပျက်ခြင်း

2.သွေးကြောရောဂါများ

*နှလုံးပင်မသွေးကြောကျဉ်းခြင်း

*သွေးကြောရောင်ခြင်း

*သွေးကြောတွင်းရှိကော်လဂျင်ဓာတ်ကိုထိစေသောရောဂါများ

3.ဟော်မုန်းရောဂါများ

*နေ့စဉ်သောက်ကိုယ်ဝန်တားဆေးများ

*စတီးရိုက်ပါသောဆေးများ

*NSAIDအုပ်စု အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ

*သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများခြင်း

*Aldosteroneဓာတ်များခြင်း

*Pheochromocytomaရောဂါ

4.ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောရောဂါများ

*ဦးနှောက်အကျိတ်

*အိပ်လျှင်အသက်ရှုခဏခဏရပ်တတ်သောရောဂါ

*အော်တိုနောမစ်အာရုံကြောထိန်းချုပ်မှုစနစ်ဖောက်ပြန်ခြင်း

5 အခြား

*ကိုယ်ဝန်ရှိခြင်း

*ဆီးချို

*အေခရိုမက်ဂလီရောဂါ

Q.လူငယ်သွေးတိုးနောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

1.လေဖြတ်ခြင်း

2.နှလုံးထိခြင်း

3.ကျောက်ကပ်ထိခြင်း

4.မျက်လုံးထိခြင်း

Q.လူငယ်သွေးတိုးစသည်ဟုသံသယရှိလျှင်

-သွေးတိုးအတွက်ပေါ့ပေါ့စစမနေပဲ ဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးပြီး ဆေးသောက်ရန် နှင့် စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ရန် လိုမလို ဆွေးနွေးပါ။

-သွေးတိုးအခြေအနေတည်ငြိမ်မှု ရှိမရှိခန့်မှန်းသိရှိနိုင်ရန် သွေးပေါင်ချိန်သည့်အလေ့အထမွေးမြူပါ။

-သွေးတိုးနိုင်ခြေနှင့် ရောဂါအခံရှိမရှိ ကြိုတင်သိရှိနိုင်ရန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်းပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။

-သွေးတိုးခြင်းအခြေအနေဟာ ဘဝတစ်သက်တာ အခြေအနေ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့်အတွက် ရေရှည် အစားအသောက် အနေအထိုင်ဆင်ခြင်ခြင်း၊ဆေးသောက်ရန်လိုအပ်သူများသည် ဆရာဝန်ရက်ချိန်းအတိုင်း ပုံမှန်ပြသ၍ ဆေးချိန်သောက်ခြင်း တို့ပြုလုပ်ရပါမယ်။

Q.လူငယ်သွေးတိုးနှင့် ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်များ

-ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းပါ။ကိုယ်ထည်အရွယ်အစား(BMI)ကို 20-25kg/m²အတွင်းထိန်းပါ။ခါးအရွယ်အစား ယောက်ျားလေးဆိုလျှင် 94cm အောက်၊မိန်းခလေးဆိုလျှင် 80cm အောက်သာရှိပါစေ။

-လှုပ်ရှားမှုရှိအောင်နေပါ။လေ့ကျင်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပါ။

(တစ်နေ့လျှင် မိနစ်၃၀ သွိုမဟုတ် တစ်ပတ်လျှင် မိနစ်၁၅၀ အနည်းဆုံး လေ့ကျင်ခန်းလုပ်ပါ။)

*လမ်းလျှောက်ခြင်း၊

*ရေကူးခြင်း၊

*ခပ်ဖွဖွပြေးခြင်း၊

*စက်ဘီးနင်းခြင်း၊

*ကခုန်ခြင်း သည်သွေးပေါင်ကျစေရန်အသင့်တော်ဆုံးလေ့ကျင့်ခန်းများဖြစ်တယ်။

-ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောအစားအသောက်သာရွေးချယ်စားသောက်ပါ။

(အဆီ၊အငံ၊အချို များသော အစာနှင်ွ အချိုရည်များ၊အကြော်များ ရှောင်ပါ။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊အသီးအနှံ၊အဆီမပါသောအသားများ၊ပင်လယ်စာများပိုစားပေးပါ။)

-ဆေးလိပ်၊အရက်၊ဘီယာ၊ဆေးရွက်ကြီး၊စိတ်ကြွဆေးအျား ရှောင်ပါ။

-ကဖင်းပါသောအစားအသောက်များလျှော့ပါ။

-စိတ်အပန်းဖြေချိန်ပေးပါ။

-အိမ်တွင်သွေးပေါင်ချိန်ခြင်း၊ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်းနှင့် ဆရာဝန်ရက်ချိန်းပုံမှန်ပြသခြင်း လုပ်ဆောင်ပါ။

Q.ဆရာဝန်နှင့်အရေးပေါ်ပြရန်

-အရေးပေါ်အန္တရာယ်ရှိသော သွေးတိုးခြင်းဖြစ်လျှင်

နှင် ရုတ်တရက်သွေးပေါင်ဆောင့်တက်ခြင်းဖြစ်လျှင်

*သွေးပေါင်ချိန် -180/120mmHg အထက် နှင့်

*ခေါင်းကိုက်လျှင်

*ရင်ဖတ်အောင့်လျှင်

*အသက်ရှူမဝလျှင်

*မူးဝေလျှင်

*အမြင်အာရုံပြောင်းလဲလျှင်

*အန်လျှင်

*ခြေ၊လက်၊မျက်နှာနှင် ကိုယ်တစ်ခြမ်းအားနည်းလျှင်

*စကားပလုံးပထွေးဖြစ်လျှင်၊အာလေးလျှာလေးဖြစ်လျှင်

Dr.Yin Yin Win

M.B.,B.S (YGN)

Dip.Med.Sc(Family Medicine)