(Zawgyi)
က်န္းမာျခင္းဟာ လာဘ္တစ္ပါးလို႔ ဆို႐ိုးရွိတာနဲ႔အညီ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရးစတဲ့ အရာခပ္သိမ္းကို က်န္းမာေရးျပည့္စုံမွ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ဘဝတစ္သက္တာက်န္းမာဖို႔၊ သေႏၶတည္စကတည္းက စတင္လို႔ က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ကေလးေမြးဖြားႏိုင္ဖို႔ ျပဳစုဖို႔ကာကြယ္ရပါမယ္။ မက်န္းမာ၊ အဂၤါမစုံဘဲ ေမြးခဲ့ရင္ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ လူ႔ေလာကမွာ တင့္တင့္ တယ္တယ္မရွိတဲ့အျပင္ မိခင္ဖခင္ရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္မွာလည္း အဲဒီကေလးဟာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အခ်ိဳ႕ကိုယ္ဝန္ ပ်က္က်၊ အခ်ိဳ႕ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်၊ အခ်ိဳ႕ အေသေမြးဖြားျခင္းတို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္တတ္တယ္။
ပ်က္က်တဲ့ အမ်ိဳးအစားေတြကေတာ့ –
(က) ပ်က္မည္ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ (Threatened Abortion)
(ခ) ပ်က္မည္အမွန္ျဖစ္ျခင္း (Inevitable Abortion)
(ဂ) စုံလင္စြာ ပ်က္ျခင္း (Complete Abortion)
(ဃ) မစုံမလင္ ပ်က္ျခင္း (Incomplete Abortion)
(င) အတြင္းတြင္ သားပ်က္က် (Missed Abortion)
(က) ပ်က္မည္ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ (Threatened Abortion)
လကၡဏာမ်ားကေတာ့ ေသြးအနည္းငယ္ဆင္းျခင္း၊ ဗိုက္နာျခင္း၊ သေႏၶ ရက္သတၱ ၁၂ပတ္ေက်ာ္လွ်င္ ဝမ္းဗိုက္ကို စမ္းၾကည့္တဲ့အခါ သားအိမ္ထိပ္ကို စမ္းသပ္ ေတြ႕ႏိုင္တယ္။ အတြင္းစမ္းသပ္ၾကည့္ရင္ သားအိမ္ဟာ မီးယပ္ထိမ္ေနတဲ့ လပိုင္း အ႐ြယ္ေလာက္ရွိၿပီး သားအိမ္လုံး၀ ပိတ္ေနတယ္။
(ခ) ပ်က္မည္အမွန္ျဖစ္ျခင္း (Inevitable Abortion)
ကိုယ္ဝန္လႏုစဥ္ သားအိမ္ရဲ႕ ႂကြက္သားမ်ားဟာ ညႇစ္အားမ်ားလို႔ သားအိမ္ဝပြင့္ၿပီး သေႏၶအိတ္ (Produced of Conception) သားအိမ္မွာ ျပဴထြက္ေနတယ္။ လူနာဟာ ေသြးဆင္းျခင္း၊ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာျခင္း ဆက္တိုက္ျဖစ္ၿပီး သားအိမ္ဝပြင့္ေနလို႔ သေႏၶအိတ္ဟာ ျပဴထြက္ေနတယ္။
(ဂ) စုံလင္စြာပ်က္ျခင္း (Complete Abortion)
သားအိမ္အတြင္းက သေႏၶသားဟာ အခ်င္းနဲ႔တကြ ေရ>မာအိတ္ပါ အစုံအလင္ က်ဆင္းၿပီး သားအိမ္၀ ျပန္ၿပီး ပိတ္သြားတယ္။ သားေျမႇာ္ေျမႇးဟာ ေနာက္ရက္မွာ တျဖည္းျဖည္း ေ<ကက်ၿပီးဆင္းတတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္လ ႏုစဥ္အတြင္း လူနာဟာ ဝမ္းဗိုက္နာၿပီး ေသြးဆင္းကာ သေႏၶသားအခ်င္းနဲ႔ ေရ>မာအိတ္ပါ စုံလင္စြာက်လာၿပီး သားအိမ္ဝပိတ္သြားမယ္။ ရက္အနည္းငယ္ၾကာရင္ မီးယပ္လာခ်ိန္ ေရာက္ၿပီး ေန႔စဥ္ ေသြးအနည္းငယ္နဲ႔ ရက္ဆက္ဆင္းတတ္တယ္။
(ဃ) မစုံမလင္ပ်က္ျခင္း (Incomplete Abortion)
သားအိမ္ဟာ ပြင့္ေနၿပီး သားအိမ္အတြင္းက သေႏၶသားက်လာၿပီး အခ်င္း တစ္ခုလုံးျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ပိုင္းျဖစ္ျဖစ္ က်ဆင္းလာျခင္းကို ေခၚတယ္။ ဤသားေလွ်ာျခင္း မ်ိဳးမွာ လူနာဟာေသြးအေျမာက္အျမားဆင္းေၾကာင္းနဲ႔အသားတုံးမ်ား က်ဆင္းေၾကာင္း ေျပာတတ္တယ္။ ေသြးမ်ားမ်ားဆင္းေနရင္၊ ရပ္လိုက္ဆင္းလိုက္ျဖစ္ေနရင္ေသြးလန႔္တဲ့ လကၡဏာရွိမယ္။ မစုံမလင္ပ်က္က်ၿပီး သားအိမ္ဝမွာက်န္ရွိတဲ့အရာေတြ ျခစ္မထုတ္ မခ်င္း ေသြးတစိမ့္စိမ့္ဆင္းၿပီး ေသြးအားနည္းေနတတ္တယ္။
(င) အတြင္းမွာ ပ်က္၍ေနျခင္း (Missed Abortion)
သေႏၶသားဟာ သားအိမ္အတြင္း ေသေနၿပီး အျပင္ကို ပ်က္က်ဆင္း မလာဘဲ အတြင္းမွာ ရွိေနတယ္။ သားအိမ္ညႇစ္အားမေပးလို႔ အျပင္ကို မထြက္ႏိုင္ဘူး။ သေႏၶသားက်ဳံ႔ၿပီး ေသးသြားတယ္။ အခ်ိန္တန္ရင္ သားအိမ္အတြင္းပ်က္ သေႏၶသား ေၾကာင့္ ျပင္ပကို ထြက္လာျခင္းမရွိဘဲ သေႏၶသားလုံးေပၚမွာ ေသြးခဲအျဖစ္ တည္ရွိ ေနတယ္။ အဲဒီလို လစဥ္ျဖစ္ပြားမႈဟာ က်ဳံ႔ေနတဲ့သေႏၶသားကို ေသြးခဲေတြ ဝန္းရံလ်က္ ရွိတယ္။ ၾကာရင္ သားအိမ္က ညႇစ္လို႔ ေသြးညိဳညိဳညစ္ညစ္ဆင္းၿပီး သားအိမ္တြင္းက သေႏၶသားဟာ ကတၱရာေရာင္ေသြးခဲေတြ ဝန္းရံလ်က္ စုံလင္စြာ ပ်က္က်လာသည္။
သေႏၶသားပ်က္က်ေသာ လူနာကို ျပဳစုတဲ့နည္းေတြကေတာ့ –
သေႏၶသား ပ်က္က်တဲ့လူနာကို အိပ္ရာမွာ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ အနားယူ ေစရမယ္။ အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ ရမယ္။
သေႏၶသားပ်က္က်ျခင္းမွာ မိန္းမကိုယ္လမ္းေၾကာင္းက ေသြးဆင္း ျခင္း၊ ေသြးအနည္းအမ်ား၊ သေႏၶသားအစအနမ်ား၊ ေသြးတုံးေသြးခဲမ်ား၊ ဝမ္းဗိုက္ ေအာက္နာျခင္း၊ သားအိမ္ညႇစ္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ ၾကည့္ရမယ္။
လူနာရဲ႕ အပူခ်ိန္၊ အသက္ရွဴႏႈန္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တိုင္းျခင္းကို မွတ္သားထားရမယ္။ ေသြးထိတ္လန႔္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးရွိရင္ ဆရာဝန္၊ ပါရဂူျပသရမယ္။
လူနာအားရွိေစဖို႔ အာဟာရျဖစ္တဲ့အစားအစာေကြၽးရမယ္။
လူနာကို ေရဝင္၊ ေရထြက္ဇယား (Intake, Output) မွတ္ထားရမယ္။ ေမာ္နီတာ လုပ္ရမယ္။
စိတ္ၿငိမ္ေဆးနဲ႔ ပဋိဇီဝေဆးေတြကို ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း ေပးရမယ္။
သေႏၶျပဳတ္က်၊ မက်နဲ႔ သားအိမ္၀ ပြင့္၊ မပြင့္ ၾကည့္ရႈရမယ္။ သားအိမ္ဝပြင့္ရင္ သားအိမ္ျခစ္ရန္တြက္ သားဖြား၊ မီးယပ္ပါရဂူ၊ သို႔မဟုတ္ ဆရာဝန္ကို ဆက္ဆက္သတင္းပို႔ရမယ္။ တကယ္လို႔ လူနာဟာ ေဆး႐ုံမွာမဟုတ္ဘဲ အိမ္မွာျဖစ္ခဲ့ရင္ ေဖာ္ျပပါ သူနာျပဳစုျခင္းအျပင္ ေသြးထိတ္လန႔္ျခင္း၊ ေသြးလြန္ျခင္းလြန္ကဲမႈမရွိေစဖို႔ ေဆး႐ုံကို အျမန္ဆုံးပို႔ၿပီး ဆရာဝန္ရဲ႕ ကုသမႈကို မျဖစ္မေနခံယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။
Author – ေဒါက္တာလြင္သန႔္
(Unicode)
ကျန်းမာခြင်းဟာ လာဘ်တစ်ပါးလို့ ဆိုရိုးရှိတာနဲ့အညီ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေးစတဲ့ အရာခပ်သိမ်းကို ကျန်းမာရေးပြည့်စုံမှ အောင်မြင်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မှာဖြစ်တယ်။ ဘဝတစ်သက်တာကျန်းမာဖို့၊ သန္ဓေတည်စကတည်းက စတင်လို့ ကျန်းမာသန်စွမ်းတဲ့ကလေးမွေးဖွားနိုင်ဖို့ ပြုစုဖို့ကာကွယ်ရပါမယ်။ မကျန်းမာ၊ အင်္ဂါမစုံဘဲ မွေးခဲ့ရင်ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင် လူ့လောကမှာ တင့်တင့် တယ်တယ်မရှိတဲ့အပြင် မိခင်ဖခင်ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာလည်း အဲဒီကလေးဟာ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်နေလိမ့်မယ်။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်တဲ့အချိန်မှာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးနဲ့ အချို့ကိုယ်ဝန် ပျက်ကျ၊ အချို့ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချ၊ အချို့ အသေမွေးဖွားခြင်းတို့ အမျိုးမျိုးဖြစ်တတ်တယ်။
ပျက်ကျတဲ့ အမျိုးအစားတွေကတော့ –
(က) ပျက်မည်ဖြစ်တဲ့ ကိုယ်ဝန် (Threatened Abortion)
(ခ) ပျက်မည်အမှန်ဖြစ်ခြင်း (Inevitable Abortion)
(ဂ) စုံလင်စွာ ပျက်ခြင်း (Complete Abortion)
(ဃ) မစုံမလင် ပျက်ခြင်း (Incomplete Abortion)
(င) အတွင်းတွင် သားပျက်ကျ (Missed Abortion)
(က) ပျက်မည်ဖြစ်တဲ့ ကိုယ်ဝန် (Threatened Abortion)
လက္ခဏာများကတော့ သွေးအနည်းငယ်ဆင်းခြင်း၊ ဗိုက်နာခြင်း၊ သန္ဓေ ရက်သတ္တ ၁၂ပတ်ကျော်လျှင် ဝမ်းဗိုက်ကို စမ်းကြည့်တဲ့အခါ သားအိမ်ထိပ်ကို စမ်းသပ် တွေ့နိုင်တယ်။ အတွင်းစမ်းသပ်ကြည့်ရင် သားအိမ်ဟာ မီးယပ်ထိမ်နေတဲ့ လပိုင်း အရွယ်လောက်ရှိပြီး သားအိမ်လုံး၀ ပိတ်နေတယ်။
(ခ) ပျက်မည်အမှန်ဖြစ်ခြင်း (Inevitable Abortion)
ကိုယ်ဝန်လနုစဉ် သားအိမ်ရဲ့ ကြွက်သားများဟာ ညှစ်အားများလို့ သားအိမ်ဝပွင့်ပြီး သန္ဓေအိတ် (Produced of Conception) သားအိမ်မှာ ပြူထွက်နေတယ်။ လူနာဟာ သွေးဆင်းခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်းနာခြင်း ဆက်တိုက်ဖြစ်ပြီး သားအိမ်ဝပွင့်နေလို့ သန္ဓေအိတ်ဟာ ပြူထွက်နေတယ်။
(ဂ) စုံလင်စွာပျက်ခြင်း (Complete Abortion)
သားအိမ်အတွင်းက သန္ဓေသားဟာ အချင်းနဲ့တကွ ရေ>မာအိတ်ပါ အစုံအလင် ကျဆင်းပြီး သားအိမ်၀ ပြန်ပြီး ပိတ်သွားတယ်။ သားမြှော်မြှေးဟာ နောက်ရက်မှာ တဖြည်းဖြည်း ေ<ကကျပြီးဆင်းတတ်တယ်။ ကိုယ်ဝန်လ နုစဉ်အတွင်း လူနာဟာ ဝမ်းဗိုက်နာပြီး သွေးဆင်းကာ သန္ဓေသားအချင်းနဲ့ ရေ>မာအိတ်ပါ စုံလင်စွာကျလာပြီး သားအိမ်ဝပိတ်သွားမယ်။ ရက်အနည်းငယ်ကြာရင် မီးယပ်လာချိန် ရောက်ပြီး နေ့စဉ် သွေးအနည်းငယ်နဲ့ ရက်ဆက်ဆင်းတတ်တယ်။
(ဃ) မစုံမလင်ပျက်ခြင်း (Incomplete Abortion)
သားအိမ်ဟာ ပွင့်နေပြီး သားအိမ်အတွင်းက သန္ဓေသားကျလာပြီး အချင်း တစ်ခုလုံးဖြစ်ဖြစ်၊ တစ်ပိုင်းဖြစ်ဖြစ် ကျဆင်းလာခြင်းကို ခေါ်တယ်။ ဤသားလျှောခြင်း မျိုးမှာ လူနာဟာသွေးအမြောက်အမြားဆင်းကြောင်းနဲ့အသားတုံးများ ကျဆင်းကြောင်း ပြောတတ်တယ်။ သွေးများများဆင်းနေရင်၊ ရပ်လိုက်ဆင်းလိုက်ဖြစ်နေရင်သွေးလန့်တဲ့ လက္ခဏာရှိမယ်။ မစုံမလင်ပျက်ကျပြီး သားအိမ်ဝမှာကျန်ရှိတဲ့အရာတွေ ခြစ်မထုတ် မချင်း သွေးတစိမ့်စိမ့်ဆင်းပြီး သွေးအားနည်းနေတတ်တယ်။
(င) အတွင်းမှာ ပျက်၍နေခြင်း (Missed Abortion)
သန္ဓေသားဟာ သားအိမ်အတွင်း သေနေပြီး အပြင်ကို ပျက်ကျဆင်း မလာဘဲ အတွင်းမှာ ရှိနေတယ်။ သားအိမ်ညှစ်အားမပေးလို့ အပြင်ကို မထွက်နိုင်ဘူး။ သန္ဓေသားကျုံ့ပြီး သေးသွားတယ်။ အချိန်တန်ရင် သားအိမ်အတွင်းပျက် သန္ဓေသား ကြောင့် ပြင်ပကို ထွက်လာခြင်းမရှိဘဲ သန္ဓေသားလုံးပေါ်မှာ သွေးခဲအဖြစ် တည်ရှိ နေတယ်။ အဲဒီလို လစဉ်ဖြစ်ပွားမှုဟာ ကျုံ့နေတဲ့သန္ဓေသားကို သွေးခဲတွေ ဝန်းရံလျက် ရှိတယ်။ ကြာရင် သားအိမ်က ညှစ်လို့ သွေးညိုညိုညစ်ညစ်ဆင်းပြီး သားအိမ်တွင်းက သန္ဓေသားဟာ ကတ္တရာရောင်သွေးခဲတွေ ဝန်းရံလျက် စုံလင်စွာ ပျက်ကျလာသည်။
သန္ဓေသားပျက်ကျသော လူနာကို ပြုစုတဲ့နည်းတွေကတော့ –
- သန္ဓေသား ပျက်ကျတဲ့လူနာကို အိပ်ရာမှာ စိတ်ရောကိုယ်ပါ အနားယူ စေရမယ်။ အနီးကပ် စောင့်ကြည့် ရမယ်။
- သန္ဓေသားပျက်ကျခြင်းမှာ မိန်းမကိုယ်လမ်းကြောင်းက သွေးဆင်း ခြင်း၊ သွေးအနည်းအများ၊ သန္ဓေသားအစအနများ၊ သွေးတုံးသွေးခဲများ၊ ဝမ်းဗိုက် အောက်နာခြင်း၊ သားအိမ်ညှစ်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ ကြည့်ရမယ်။
- လူနာရဲ့ အပူချိန်၊ အသက်ရှူနှုန်း၊ သွေးခုန်နှုန်း၊ သွေးပေါင်ချိန် တိုင်းခြင်းကို မှတ်သားထားရမယ်။ သွေးထိတ်လန့်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ စောင့်ကြည့်ပြီးရှိရင် ဆရာဝန်၊ ပါရဂူပြသရမယ်။
- လူနာအားရှိစေဖို့ အာဟာရဖြစ်တဲ့အစားအစာကျွေးရမယ်။
- လူနာကို ရေဝင်၊ ရေထွက်ဇယား (Intake, Output) မှတ်ထားရမယ်။ မော်နီတာ လုပ်ရမယ်။
- စိတ်ငြိမ်ဆေးနဲ့ ပဋိဇီဝဆေးတွေကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း ပေးရမယ်။
- သန္ဓေပြုတ်ကျ၊ မကျနဲ့ သားအိမ်၀ ပွင့်၊ မပွင့် ကြည့်ရှုရမယ်။ သားအိမ်ဝပွင့်ရင် သားအိမ်ခြစ်ရန်တွက် သားဖွား၊ မီးယပ်ပါရဂူ၊ သို့မဟုတ် ဆရာဝန်ကို ဆက်ဆက်သတင်းပို့ရမယ်။ တကယ်လို့ လူနာဟာ ဆေးရုံမှာမဟုတ်ဘဲ အိမ်မှာဖြစ်ခဲ့ရင် ဖော်ပြပါ သူနာပြုစုခြင်းအပြင် သွေးထိတ်လန့်ခြင်း၊ သွေးလွန်ခြင်းလွန်ကဲမှုမရှိစေဖို့ ဆေးရုံကို အမြန်ဆုံးပို့ပြီး ဆရာဝန်ရဲ့ ကုသမှုကို မဖြစ်မနေခံယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။
Author – ဒေါက်တာလွင်သန့်
